Doręczenie odpisu orzeczenia bez jednej strony uzasadnienia nie oznacza, że doręczenie nie było skuteczne ani że orzeczenie zawiera wady, które wprowadzałyby stronę w błąd co do rzeczywistej treści rozstrzygnięcia.
Uzasadnienie
Postanowieniem z dnia 18 marca 2008 r. (...) Sąd Apelacyjny w Warszawie odrzucił apelację E.O.R. Polska Spółki z o.o. w W. (powódka) od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie - Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 25 maja 2007 r. (...) w sprawie przeciwko Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki o cofnięcie koncesji na obrót gazem ziemnym, jako wniesioną z uchybieniem 14-dniowego terminu liczonego od daty doręczenia odpisu wyroku z uzasadnieniem.
Sąd Apelacyjny wyjaśnił, iż z akt sprawy wynika, że odpis wyroku wraz z uzasadnieniem został doręczony pełnomocnikowi powoda w dniu 26 lipca 2007 r., zatem termin do wniesienia apelacji liczony od tej daty upłynął w dniu 9 sierpnia 2007 r. W dniu 12 września 2007 r. wpłynęło pismo powoda zawierające wniosek o ponowne doręczenie odpisu wyroku z uzasadnieniem ze wskazaniem, że doręczony odpis uzasadnienia był niepełny. Z treści notatki urzędowej (...) wynika, że do pisma nie został dołączony odpis uzasadnienia otrzymany przez pełnomocnika. W dniu 12 września 2007 r. pełnomocnik powoda odebrał odpis wyroku z uzasadnieniem, a w dniu 26 września 2007 r. wpłynęła apelacja powoda. Zdaniem Sądu Apelacyjnego brak podstaw do uznania, że doręczenie odpisu wyroku z uzasadnieniem z dnia 26 lipca 2007 r. nie było skuteczne, zatem ponowne doręczenie na wniosek powoda złożony ponad miesiąc po upływie terminu do wniesienia apelacji nie miało wpływu na bieg pierwotnego terminu do wniesienia apelacji.
Powódka zaskarżyła powyższe postanowienie zażaleniem w całości i wniosła o jego uchylenie i nadanie biegu apelacji. Zaskarżonemu postanowieniu zarzuciła naruszenie art. 373 w związku z art. 370 k.p.c., poprzez niewłaściwe jego zastosowanie, polegające na przyjęciu, że apelacja została wniesiona przez powoda po upływie przypisanego terminu i podlega odrzuceniu; 2) naruszenie art. 369 w związku z art. 140 k.p.c., poprzez przyjęcie, że termin do wniesienia apelacji rozpoczął bieg w dniu 26 lipca 2007 r., podczas gdy rozpoczął on bieg od dnia prawidłowego doręczenia powodowi odpisu orzeczenia Sądu Okręgowego; 3) naruszenie art. 233 k.p.c., "skutkujące" sprzecznością istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału, poprzez dowolne i nieznajdujące oparcia w zebranym materiale procesowym ustalenie daty doręczenia powodowi odpisu wyroku wraz z uzasadnieniem, 4) naruszenie art. 328 k.p.c., poprzez niewskazanie podstawy faktycznej rozstrzygnięcia. Zdaniem powódki Sąd Apelacyjny nie mógł odrzucić jej apelacji, ponieważ Sąd Okręgowy uwzględnił wniosek powoda o prawidłowe doręczenie (...) wydając odpowiednie zarządzenie (...), uznając tym samym pierwsze doręczenie za nieprawidłowe. Oznacza to, że termin na wniesienie apelacji powinien być liczony od daty tego drugiego doręczenia a nie od daty pierwszego doręczenia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie okazało się nieuzasadnione. Dwutygodniowy termin do wniesienia apelacji (art. 369 § 1 k.p.c.) biegnie od prawidłowego doręczenia stronie wyroku z uzasadnieniem. Doręczenie nieprawidłowe nie powoduje otwarcia tego terminu (postanowienie Sądu Najwyższego z 13 maja 2002 r. I PZ 43/2002, niepublikowane), przy czym za skuteczne, otwierające termin do wniesienia środka zaskarżenia należy uznać doręczenie tylko takiego odpisu wyroku z uzasadnieniem, który nie zawiera wad wprowadzających strony w błąd odnośnie do rzeczywistej treści rozstrzygnięcia (postanowienie Sądu Najwyższego z 7 października 2003 r. IV CZ 107/2003, niepublikowane). W dotychczasowym orzecznictwie Sądu Najwyższego można wskazać następujące przykłady nieprawidłowego doręczenia, powodujące zmianą biegu terminu do wniesienia apelacji: 1) doręczenia wysłanego po raz pierwszy wyroku z uzasadnieniem pod niewłaściwy adres, gdy w rezultacie tej omyłki wyrok otrzymała nie strona pozwana lecz powódka (postanowienie Sądu Najwyższego z 13 maja 2002 r. I PZ 43/2002); 2) doręczenie odpisu wyroku wraz z uzasadnieniem, który to odpis zawierał błędy na tyle istotne, że potrzebne stało się zarządzenie z urzędu doręczenia odpisu wyroku zgodnego z oryginałem (postanowienie Sądu Najwyższego z 7 października 2003 r., IV CZ 107/2003); 3) doręczenie pełnomocnikowi w kopercie z sygnaturą I C 1241/2002 wyroku z uzasadnieniem w sprawie I C 1251/2002, zwracanym przy tym piśmie (postanowienie Sądu Najwyższego z 12 marca 2004 r. II CZ 15/2004).
Z powyższego wynika, iż doręczenie odpisu wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie w niniejszej sprawie było skuteczne. Po pierwsze, doręczenie zostało dokonane do rąk pełnomocnika strony. Po drugie, przedmiotem doręczenia był wyrok wraz z uzasadnieniem, o sporządzenie którego powódka wnosiła. Po trzecie wreszcie, z zażalenia i akt sprawy nie wynika, by doręczony odpis wyroku z uzasadnieniem zawierał takie wady, które wprowadzałyby stronę w błąd odnośnie do rzeczywistej treści rozstrzygnięcia. Nie można bowiem wysnuć takiego wniosku z twierdzeń powódki, iż otrzymała odpis wyrok z uzasadnieniem, które było niepełne.
Niezależnie od powyższego należy podkreślić, że w razie odrzucenia apelacji z powodu uchybienia przepisanego terminu istotne - z punktu widzenia zamiaru wzruszenia orzeczenia o odrzuceniu - są tylko te okoliczności, które mogą być podstawą oceny, czy we właściwym terminie apelacja została wniesiona, nie zaś okoliczności inne, niezwiązane z kwestią terminowości wniesienia apelacji, choćby nawet okoliczności te mogły stanowić podstawę zasadnego zarzutu co do nieprzestrzegania przez sąd innych przepisów postępowania (postanowienie Sądu Najwyższego z 17 sierpnia 2000 r. II CKN 871/2000). Przyczyny, z powodu których strona nie mogła zachować terminu tygodniowego przewidzianego w art. 328 § 1 k.p.c. są obojętne z punktu widzenia rozpoczęcia biegu tego terminu, mają natomiast znaczenie w razie ubiegania się strony o przywrócenie terminu - art. 168 § 1 k.p.c.
Niezależnie od powyższego, Sąd Najwyższy w obecnym składzie przychyla się do wyrażonego w orzecznictwie Sądu Najwyższego poglądu, zgodnie z którym ponowne doręczenie pisma sądowego nie ma znaczenia procesowego, jeżeli pierwotne doręczenie było skuteczne (postanowienie Sądu Najwyższego z 27 września 2000 r. V CKN 1431/2000 LexPolonica nr 379765). Na podstawie art. 9 k.p.c. strona ma prawo otrzymać w każdym czasie odpis wyroku i sporządzonego uzasadnienia, niezależnie od uprawnienia do otrzymania wyroku z uzasadnieniem sporządzonym na jej żądanie zgłoszone w terminie określonym w art. 328 § 1 k.p.c. lub art. 387 § 3 k.p.c. Jednakże doręczenie odpisu wyroku z uzasadnieniem na podstawie art. 9 k.p.c. nie otwiera drogi do wniesienia apelacji lub skargi kasacyjnej (postanowienia Sądu Najwyższego z: 12 września 2001 r. I PZ 59/2001 OSNP 2003/17 poz. 416; z 20 października 1987 r. IV CZ 147/87 LexPolonica nr 320830). Dlatego powódka nie może wiązać z zarządzeniem z dnia 1 października 2007 r. skutków prawnych w postaci przesunięcia terminu do wniesienia apelacji od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie. W trybie instancji Sąd dokonuje doręczenia pisma sądowego tylko jeden raz tej samej osobie, jeżeli doręczenie to było skuteczne według przepisów Kodeksu postępowania cywilnego (postanowienie Sądu Najwyższego z 27 września 2000 r. V CKN 1431/2000 LexPolonica nr 379765). Przedstawione okoliczności sprawy świadczą o tym, że pierwsze doręczenie odpisu wyroku Sądu Okręgowego wraz z uzasadnieniem, dokonane w sposób przewidziany w art. 139 § 1 k.p.c., było skuteczne. Ponowne doręczenie tego pisma sądowego nie może zatem mieć znaczenia procesowego (zob. uzasadnienie postanowienia Sądu Najwyższego z 10 marca 2000 r. IV CZ 18/2000 OSNC 2000/10 poz. 181).
Skoro apelacja wniesiona została po upływie terminu z art. 369 § 1 k.p.c., przeto Sąd Apelacyjny trafnie ją odrzucił (art. 373 k.p.c.). Mając powyższe na względzie, Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji postanowienia.
KANCELARIE PRAWNE
Adwokat + Radca Prawny + Notariusz + Doradca Podatkowy
tel. 503-300-503
Postanowienie Sądu Najwyższego - Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych
z dnia 14 kwietnia 2008 r.
II PZ 3/2008
W art. 387 § 3 zdanie pierwsze k.p.c. ustawodawca przewidział tygodniowy termin od ogłoszenia sentencji orzeczenia do wystąpienia przez stronę z wnioskiem o doręczenie jej odpisu orzeczenia z uzasadnieniem. Termin tygodniowy na zgłoszenie wniosku o doręczenie orzeczenia z uzasadnieniem rozpoczyna bieg od chwili ogłoszenia sentencji orzeczenia. Wniosek złożony przed ogłoszeniem sentencji orzeczenia - choćby tego samego dnia, w którym miało nastąpić i nastąpiło ogłoszenie sentencji - jest przedwczesny i nie wywołuje skutków procesowych. Inaczej mówiąc, wniosek o doręczenie wyroku z uzasadnieniem może być skutecznie złożony dopiero p o ogłoszeniu sentencji wyroku.
Uzasadnienie
Sąd Okręgowy w P. - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z 21 grudnia 2006 r.(...), oddalił apelację pozwanego pracodawcy Przedsiębiorstwa Eksploatacji Rurociągów Naftowych "P." S.A. w P. od wyroku Sądu Rejonowego w P. z 23 czerwca 2006 r. (...), zasądzającego od strony pozwanej na rzecz powoda Andrzeja Ż. kwotę 44.041,47 złotych tytułem odszkodowania za wypowiedzenie umowy o pracę z naruszeniem przepisów o wypowiadaniu umów o pracę.
Pełnomocnik procesowy strony pozwanej zgłosił wniosek o sporządzenie i doręczenie uzasadnienia tego wyroku.
Sąd Okręgowy w P. postanowieniem z 15 października 2007 r. odmówił sporządzenia uzasadnienia wyroku z 21 grudnia 2006 r.
W uzasadnieniu tego postanowienia Sąd Okręgowy stwierdził, że 21 grudnia 2006 r. o godz. 14:05 w biurze podawczym Sądu Okręgowego w P. pełnomocnik pozwanego złożył wniosek o sporządzenie i doręczenie uzasadnienia wyroku wydanego w sprawie (...). Godzina złożenia wniosku została odnotowana na prezentacie biura podawczego. Wyrok, którego dotyczył wniosek, został ogłoszony 21 grudnia 2006 r. o godzinie 15:00, czyli już po złożeniu wniosku o sporządzenie jego uzasadnienia. W dniu 9 lutego 2007 r. pełnomocnik pozwanego złożył wniosek o rozpoznanie wniosku złożonego 21 grudnia 2006 r. oraz wskazanie przyczyn jego nierozpoznania. W dniu 15 lutego 2007 r. powyższy wniosek został ponowiony. Pismem z 16 lutego 2007 r. przewodnicząca wydziału poinformowała pełnomocnika pozwanego o pozostawieniu wniosku z 21 grudnia 2006 r. w aktach sprawy - jako złożonego przed ogłoszeniem sentencji wyroku i tym samym bezskutecznego. W dniu 9 października 2007 r. pełnomocnik pozwanego ponowił wniosek o rozpoznanie wniosku z 21 grudnia 2006 r. o doręczenie wraz z uzasadnieniem wyroku Sądu Okręgowego w P. z 21 grudnia 2006 r. Pełnomocnik pozwanego zwrócił uwagę, że pogląd Sądu Okręgowego o przedwczesności zgłoszonego wniosku jest merytorycznie nietrafny, ponieważ żaden powszechnie obowiązujący przepis prawa - z wyjątkiem przepisów o postępowaniu z zakresu elektronicznych ksiąg wieczystych - nie wprowadza obowiązku ustalania daty dokonania czynności procesowej z dokładnością do godzin i minut zegarowych.
Odmawiając sporządzenia uzasadnienia wyroku z 21 grudnia 2006 r. Sąd Okręgowy stwierdził, że zgodnie z art. 328 § 1 zdanie pierwsze k.p.c., uzasadnienie wyroku sporządza się na żądanie strony zgłoszone w terminie tygodniowym od dnia ogłoszenia sentencji. Takie samo unormowanie zawiera art. 387 § 3 k.p.c., z którego wynika, że orzeczenie z uzasadnieniem doręcza się stronie, która w terminie tygodniowym od ogłoszenia sentencji zażądała doręczenia. W związku z tym, że w wymienionych przepisach początek biegu terminu oznaczono na dzień, a w istocie na chwilę ogłoszenia sentencji, w orzecznictwie Sądu Najwyższego - już od czasów przedwojennych - przyjmuje się jednolicie, że wniosek strony o sporządzenie na piśmie i doręczenie uzasadnienia wyroku, złożony przed ogłoszeniem wyroku, jest bezskuteczny. Sąd Okręgowy powołał się na następujące orzeczenia Sądu Najwyższego: z 4 czerwca 1935 r. C.II. 406/35 (Przegląd Prawa i Administracji 1935/4 poz. 336), z 24 października 1935 r. C.II. 1244/35 (OSPiKA 1936 poz. 539), z 9 października 1937 r. C.III. 3654/36 (Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 1938/1 str. 172), z 8 lutego 1938 r. C.II. 2052/37 ("Systematyczny Przegląd Orzecznictwa", t. I poz. 57 pod art. 339-358 k.p.c.), z 29 września 1945 r. C.I. 51/45 (Państwo i Prawo 1946/8 str. 126), z 21 października 1957 r. 2 CR 915/57 (Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 1958/3 str. 338) oraz postanowienia z 1 lutego 1978 r. II CZ 6/78 (OSPiKA 1979/2 poz. 28), z 11 sierpnia 1999 r. I CKN 413/99 (LexPolonica nr 405096), a także na uchwały Sądu Najwyższego z 18 lutego 1980 r. III CZP 90/79 (OSPiKA 1981/1 poz. 3) oraz z 30 czerwca 1989 r. III CZP 67/89 (OSP 1990/9 poz. 326). Sąd Okręgowy podkreślił, że identyczny pogląd wypowiadano już na gruncie art. 387 k.p.c. (powołał się przy tym na postanowienia Sądu Najwyższego z 24 stycznia 1997 r. I PKN 1/97 OSNAPiUS 1997/18 poz. 342, z 29 sierpnia 2000 r. I CKN 713/2000 OSNC 2001/2 poz. 28 i z 15 września 2000 r. I PKN 406/2000 OSNAPiUS 2002/8 poz. 190) oraz w ramach postępowania karnego (postanowienie Sądu Najwyższego z 11 października 2002 r. WA 53/2002 OSP 2003/10 poz. 127).
Sąd Okręgowy stwierdził, że w powołanych orzeczeniach Sąd Najwyższy w sposób jednolity przyjmował, iż przewidziany w art. 387 § 3 k.p.c. tygodniowy termin, w którym strona może żądać doręczenia jej orzeczenia z uzasadnieniem, jest terminem ustawowym, którego bieg został jednoznacznie określony. Jego początkiem, z którym wiążą się uprawnienia strony, jest ogłoszenie sentencji wyroku. Wynika to jednoznacznie ze słów: "stronie, która w terminie tygodniowym od ogłoszenia sentencji wyroku zażądała doręczenia". Gdyby wniosek o sporządzenie uzasadnienia orzeczenia mógł być złożony w toku procesu (jeszcze przed ogłoszeniem orzeczenia), w treści art. 387 § 3 zdanie pierwsze k.p.c. pominięte zostałyby słowa: "w terminie tygodniowym od ogłoszenia sentencji wyroku". Jednakże przeprowadzając kolejne nowelizacje Kodeksu postępowania cywilnego ustawodawca nie zrezygnował z narzucenia stronie ram czasowych do dokonania przedmiotowej czynności.
Oznacza to, zdaniem Sądu Okręgowego, że żądanie sporządzenia i doręczenia uzasadnienia orzeczenia strona może zgłosić dopiero p o ogłoszeniu sentencji tego orzeczenia, a nie wcześniej. W rozpoznawanej sprawie ustalone zostało ponad wszelką wątpliwość, że wniosek o sporządzenie uzasadnienia wyroku i jego doręczenie został złożony w biurze podawczym Sądu Okręgowego w P. 21 grudnia 2001 r. o godzinie 14:05, czyli przed ogłoszeniem sentencji wyroku, co nastąpiło dopiero o godzinie 15:00. W związku z tym wniosek pełnomocnika pozwanego jako złożony przedwcześnie pozostał nieskuteczny (nie wywołał żadnych skutków prawnych).
Sąd Okręgowy uznał za bezzasadne wywody pełnomocnika strony pozwanej dotyczące sposobu liczenia terminu do złożenia wniosku o sporządzenie uzasadnienia wyroku. Zdaniem Sądu, radcy prawnemu jako profesjonalnemu pełnomocnikowi powinien być znany fakt odnotowywania przez biuro podawcze Sądu dokładnej godziny złożenia pisma, jak również umieszczania przez Sąd w protokole (także protokole ogłoszenia wyroku) godziny rozpoczęcia i zamknięcia posiedzenia. Sąd Okręgowy zaznaczył, że wywody pełnomocnika strony pozwanej można byłoby ewentualnie uznać za uzasadnione jedynie w przypadku istnienia wątpliwości co do godziny złożenia wniosku i godziny ogłoszenia sentencji wyroku, jednak pełnomocnik pozwanego nie kwestionował prawidłowości (zgodności z rzeczywistością) adnotacji dokonanej przez biuro podawcze Sądu Okręgowego, dotyczącej godziny złożenia wniosku o sporządzenie uzasadnienia oraz tego, że posiedzenie, na którym dokonano ogłoszenia wyroku, rozpoczęto o godzinie 15:00 a zakończono o godzinie 15:10, czyli niewątpliwie p o złożeniu wniosku o sporządzenie uzasadnienia.
Postanowienie Sądu Okręgowego zaskarżył w całości pełnomocnik strony pozwanej, zarzucając mu rażącą obrazę art. 387 § 3 k.p.c. w związku z art. 165 § 1 k.p.c. w związku z art. 112 k.c. oraz błąd w ustaleniach faktycznych, poprzez przyjęcie, że: 1) początek terminu tygodniowego ustala się nie tylko w odniesieniu do konkretnego dnia kalendarzowego, będącego początkiem takiego terminu, lecz także godziny, a nawet minuty w tym dniu; 2) miarodajne przy ustalaniu początku biegu terminów procesowych - oznaczonych w tygodniach - mogą być adnotacje pracowników sądu, dokonywane bez jakichkolwiek podstaw prawnych rangi ustawowej na wnioskach składanych przez stronę; 3) złożenie pisma bezpośrednio w sądzie może wywierać inne skutki prawne, niż złożenie tego samego pisma za pośrednictwem operatora pocztowego; 4) bez wydania jakiegokolwiek rozstrzygnięcia sąd może odroczyć uprzednio wyznaczony termin promulgacji wyroku o kilka godzin; 5) strona powiadomiona o terminie promulgacji wyroku może być obciążona konsekwencjami podjętej bez udziału stron arbitralnej decyzji sądu o kolejnym odroczeniu terminu promulgacji o kilka godzin, która nie została potwierdzona jakimkolwiek rozstrzygnięciem - poza adnotacją o czasie posiedzenia promulgacyjnego, zawartą w następnie sporządzonym protokole tego posiedzenia.
Pełnomocnik strony pozwanej wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie do ponownego merytorycznego rozpoznania wniosku pozwanego z 21 grudnia 2001 r. o sporządzenie uzasadnienia wyroku wydanego w niniejszej sprawie i jego doręczenie pozwanemu.
Skarżący stwierdził, że Sąd Okręgowy w P. zignorował reguły badania zachowania terminów oznaczonych w tygodniach, "przyjmując bez żadnych podstaw prawnych, że w skrajnie inny sposób ustala się początek tych samych terminów procesowych w przypadku bezpośredniego złożenia pisma w biurze podawczym sądu" w stosunku do czynności podejmowanych za pośrednictwem operatora pocztowego. Zdaniem pełnomocnika skarżącego wniosek o uzasadnienie wyroku został zgłoszony z ramach ustawowego terminu określonego w art. 387 § 3 k.p.c. w związku z art. 165 § 1 k.p.c. w związku z art. 112 k.c. natomiast Sąd Okręgowy wydał orzeczenie "przyjmując na jego potrzeby reguły ustalania początku biegu terminu oznaczanego w tygodniach nieznajdujące żadnego oparcia w powszechnie obowiązujących przepisach zarówno prawa materialnego, jak i procesowego". Zdaniem pełnomocnika skarżącego, "zaskarżone orzeczenie podważa elementarne zasady spójności systemu prawnego i równego traktowania podmiotów w ramach tożsamych okoliczności faktycznych".
Skarżący stwierdził, że godzina 15:00 - jako chwila ogłoszenia orzeczenia w dniu 21 grudnia 2006 r. - nie była godziną wskazaną w postanowieniu o odroczeniu ogłoszenia wyroku. Sąd Okręgowy w zaskarżonym orzeczeniu nie twierdził, aby wyznaczony na dzień 21 grudnia 2006 r. termin promulgacji orzeczenia został przezeń po raz kolejny odroczony o kilka godzin w sposób prawem przewidziany. Zdaniem pełnomocnika skarżącego, "godzina rzekomej promulgacji dokonanej w tym dniu nie może być wywodzona tylko i wyłączenie z adnotacji o czasie trwania posiedzenia, na jakim miała zostać ona dokonana".
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie. Zgodnie z art. 328 § 1 zdanie pierwsze k.p.c. uzasadnienie wyroku sporządza się na żądanie strony zgłoszone w terminie tygodniowym od dnia ogłoszenia sentencji. Podobnie przewidziany w art. 387 § 3 zdanie pierwsze k.p.c. termin tygodniowy, w którym strona może żądać doręczenia jej orzeczenia z uzasadnieniem, rozpoczyna swój bieg z chwilą ogłoszenia sentencji orzeczenia. Termin z art. 387 § 3 zdanie pierwsze k.p.c. jest terminem ustawowym, którego bieg został jednoznacznie określony.
Zgodnie z art. 387 § 1 k.p.c., w sprawach w których apelację oddalono, sąd drugiej instancji sporządza uzasadnienie jedynie wówczas, gdy strona zażądała doręczenia jej wyroku z uzasadnieniem. Orzeczenie z uzasadnieniem doręcza się tej stronie, która w terminie tygodniowym od ogłoszenia sentencji zażądała doręczenia. Decydujące znaczenie ma zatem nie dzień (kalendarzowy, liczony od godziny 0:00 do godziny 24:00), w którym dokonano ogłoszenia orzeczenia, ale bezpośrednio chwila ogłoszenia sentencji orzeczenia.
Wniosek o doręczenie orzeczenia z uzasadnieniem składany jest w zasadzie w formie pisma procesowego (art. 125 k.p.c.), jedynie w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych (art. 466 k.p.c.) oraz w postępowaniu uproszczonym (art. 505[8] § 1 k.p.c.) może być złożony ustnie do protokołu rozprawy. W przypadku strony pozwanej nie istniała możliwość zgłoszenia wniosku o sporządzenie uzasadnienia ustnie do protokołu rozprawy, sprawa nie była bowiem rozpoznawana w postępowaniu uproszczonym, a pozwany pracodawca nie należy do kręgu podmiotów mogących skorzystać z przywileju określonego w art. 466 k.p.c. (przepis ten dotyczy bowiem jedynie pracownika lub ubezpieczonego działających bez adwokata lub radcy prawnego).
W art. 387 § 3 zdanie pierwsze k.p.c. ustawodawca przewidział tygodniowy termin od ogłoszenia sentencji orzeczenia do wystąpienia przez stronę z wnioskiem o doręczenie jej odpisu orzeczenia z uzasadnieniem. Termin tygodniowy na zgłoszenie wniosku o doręczenie orzeczenia z uzasadnieniem rozpoczyna bieg od chwili ogłoszenia sentencji orzeczenia. Wniosek złożony przed ogłoszeniem sentencji orzeczenia - choćby tego samego dnia, w którym miało nastąpić i nastąpiło ogłoszenie sentencji - jest przedwczesny i nie wywołuje skutków procesowych. Inaczej mówiąc, wniosek o doręczenie wyroku z uzasadnieniem może być skutecznie złożony dopiero p o ogłoszeniu sentencji wyroku.
W niniejszej sprawie ocenie - z punktu widzenia zachowania terminu z art. 387 § 3 zdanie pierwsze k.p.c. - podlegał wniosek pisemny pełnomocnika strony pozwanej złożony w biurze podawczym Sądu Okręgowego w dniu 21 grudnia 2006 r. Wniosek ten został złożony o godzinie 14:05, a zatem niewątpliwie przed ogłoszeniem wyroku, które miało miejsce w tym samym dniu o godzinie 15:00. Wbrew zarzutom pełnomocnika strony pozwanej nie można mówić o "godzinie rzekomej promulgacji (...) wywodzonej z czasu trwania posiedzenia, na jakim miała zostać dokonana". Protokół posiedzenia sądu, na którym doszło do ogłoszenia wyroku, jest dokumentem urzędowym (art. 244 k.p.c.), urzędowo stwierdzającym fakt dokonania ogłoszenia. Domniemaniem prawdziwości tego dokumentu urzędowego jest objęta również godzina dokonania tej czynności sądowej. A zatem godzina 15:00-15:10 jako godzina ogłoszenia wyroku jest urzędowo stwierdzona. Termin do złożenia wniosku o sporządzenie uzasadnienia wyroku i jego doręczenie otwarty został z chwilą ogłoszenia sentencji wyroku, a więc 21 grudnia 2006 r. o godzinie 15:00. Wcześniej orzeczenie nie istniało i złożony przez pełnomocnika pozwanego o godzinie 14:05 tego dnia wniosek o sporządzenie nieistniejącego wówczas wyroku, był przedwczesny, stąd nie wywoływał żadnych skutków procesowych. Powoływanie się przez pełnomocnika skarżącego na zasady liczenia terminów ustawowych oznaczonych w dniach albo w tygodniach jest w tej sytuacji bezprzedmiotowe. Problem ustalenia początku biegu terminu do złożenia wniosku o sporządzenie uzasadnienia orzeczenia podlegającego ogłoszeniu jest jednoznacznie rozwiązany w samej ustawie - początkiem biegu tego terminu jest chwila ogłoszenia (sentencji) orzeczenia, a nie godzina 0:00 tego dnia kalendarzowego, w którym to ogłoszenie nastąpiło.
W orzecznictwie Sądu Najwyższego już od przedwojennych czasów przyjmuje się jednolicie, że wniosek strony o sporządzenie na piśmie i doręczenie uzasadnienia wyroku, złożony przed ogłoszeniem wyroku, jest bezskuteczny (por. postanowienie Sądu Najwyższego z 26 lipca 2007 r. II PZ 31/2007 niepublikowane). Niewątpliwa i potwierdzona licznymi orzeczeniami Sądu Najwyższego nieskuteczność przedwcześnie dokonanej czynności procesowej prowadzić musi do odrzucenia wniosku o sporządzenie uzasadnienia (albo odmowy sporządzenia uzasadnienia - por. art. 394 § 1 pkt 7 k.p.c.).
Również w treści art. 350 i 393 d.k.p.c. - czyli Kodeksu postępowania cywilnego powstałego z połączenia rozporządzeń Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 29 listopada 1930 r. (Dz. U. 1930 r. Nr 83 poz. 651) i z dnia 27 października 1932 r. (Dz. U. 1932 r. Nr 93 poz. 803), ogłoszonych jako tekst jednolity w obwieszczeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 25 sierpnia 1950 r. (Dz. U. 1950 r. Nr 43 poz. 394) - początek biegu terminu do złożenia wniosku o sporządzenie na piśmie i doręczenie uzasadnienia wyroku oznaczony był na dzień ogłoszenia sentencji, co w orzecznictwie jednolicie traktowano jako chwilę ogłoszenia sentencji. Przypominając dorobek orzecznictwa Sądu Najwyższego - także przedwojennego - dotyczącego omawianego zagadnienia należy zacytować wypracowane jednolite stanowisko co do sposobu liczenia terminu do złożenia wniosku o doręczenie orzeczenia wraz z uzasadnieniem, wyrażające się w tezie, że "sporządzenia na piśmie wyroku z uzasadnieniem może żądać strona ze skutkiem prawnym dopiero po ogłoszeniu sentencji w terminie tygodniowym od jej ogłoszenia" (por. m.in. orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 4 czerwca 1935 r. C.II. 406/35 Przegląd Prawa i Administracji 1935/4 poz. 336). W uzasadnieniu wyroku z 24 października 1935 r. C.II. 1244/35 OSPiKA 1936 poz. 539, Sąd Najwyższy podkreślił, że "interes w sporządzeniu wyroku ma strona, która spór przegrała, a o tem (pisownia oryginalna) może się dowiedzieć dopiero z sentencji wyroku". Odnośnie do wniosku wniesionego przed wydaniem orzeczenia Sąd Najwyższy jednoznacznie uznał: "wniosek o sporządzenie uzasadnienia wyroku na piśmie nie może uchodzić za zgłoszony po wydaniu wyroku, gdy strona przed jego wydaniem stawiła wniosek o sporządzenie uzasadnienia tylko na wypadek, że zapadnie wyrok dla niej niekorzystny" (por. orzeczenia z 9 czerwca 1937 r. C.III. 3654/36 Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 1938/1 str. 172, z 8 lutego 1938 r. C.II. 2052/37 "Systematyczny Przegląd Orzecznictwa", t. I poz. 57 pod art. 339-358 k.p.c., z 29 września 1945 r. C.I. 51/45 Państwo i Prawo 1946/8 str. 126). Sąd Najwyższy stwierdził również, że "dla postępowania posiada bowiem decydujące znaczenie jedynie wskazana przez biuro podawcze sądu data wniesienia pisma (...) bądź stwierdzona stemplem pocztowym data oddania pisma w polskim urzędzie pocztowym" (orzeczenie z 21 października 1957 r. 2 CR 915/57 Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 1958/3 str. 336).
W powojennym orzecznictwie Sądu Najwyższego stanowisko dotyczące przedwczesnego wniesienia wniosku o uzasadnienie orzeczenia było konsekwentnie potwierdzane: "zgłoszenie żądania doręczenia wyroku z uzasadnieniem dokonane przed wydaniem wyroku nie może być skuteczne" (postanowienia Sądu Najwyższego z 1 lutego 1978 r. II CZ 6/78 OSPiKA 1979/2 poz. 28 i z 11 sierpnia 1999 r. I CKN 413/99 LexPolonica nr 405096). Konsekwentnie zatem Sąd Najwyższy uznał "żądanie sporządzenia uzasadnienia wyroku, które wpłynęło do sądu bądź zostało nadane na poczcie pod adresem sądu przed ogłoszeniem sentencji wyroku, (za) bezskuteczne". Wniosek o doręczenie sentencji wyroku z uzasadnieniem strona może zgłosić tylko po ogłoszeniu sentencji; nie może ona skutecznie zgłosić tego wniosku jeszcze przed ogłoszeniem wyroku, niejako "na zapas", licząc się z tym, że wyrok jaki zapadnie będzie dla niej niekorzystny (uchwała Sądu Najwyższego z 18 lutego 1980 r. III CZP 90/79 OSPiKA 1981/1 poz. 3). W uchwale z 30 czerwca 1989 r. III CZP 67/89 OSP 1990/9 poz. 326), Sąd Najwyższy podkreślił, że wniosek strony o sporządzenie uzasadnienia orzeczenia, nadany w polskim urzędzie pocztowym przed jego ogłoszeniem, nie jest skuteczny. Sąd Najwyższy stwierdził, że według art. 328 § 1 k.p.c. żądanie sporządzenia uzasadnienia wyroku strona może skutecznie zgłosić dopiero po ogłoszeniu jego sentencji, gdyż nie można żądać uzasadnienia orzeczenia nieistniejącego.
Identyczny pogląd wypowiadano na gruncie art. 387 k.p.c. (por. np. postanowienia Sądu Najwyższego z 24 stycznia 1997 r. I PKN 1/97 OSNAPiUS 1997/18 poz. 342, z 29 sierpnia 2000 r. I CKN 713/2000 OSNC 2001/2 poz. 28 i z 15 września 2000 r. I PKN 406/2000 OSNAPiUS 2002/8 poz. 190).
Nieuzasadniony jest zatem zarzut skarżącego, kwestionujący rzekomo błędne przyjęcie przez Sąd Okręgowy, że początek terminu tygodniowego ustala się w odniesieniu nie tylko do konkretnego dnia kalendarzowego będącego początkiem takiego terminu, lecz także do godziny i minut. Jak wynika z przedstawionych powyżej rozważań, zagadnienie to zostało rozstrzygnięte w sposób jednolity w orzecznictwie Sądu Najwyższego - termin do złożenia wniosku o doręczenie wyroku z uzasadnieniem, zaczyna swój bieg od chwili ogłoszenia jego sentencji. Zatem wniosek o sporządzenie uzasadnienia wyroku może być złożony dopiero po ogłoszeniu sentencji wyroku, zaś datą (chwilą) złożenia wniosku jest data (chwila) złożenia odpowiedniego pisma procesowego zawierającego wniosek w biurze podawczym sądu, bezpośrednio w sekretariacie wydziału lub w polskiej placówce pocztowej operatora publicznego.
Wniosek o sporządzenie uzasadnienia wyroku i jego doręczenie został złożony przez skarżącego w biurze podawczym Sądu Okręgowego w dniu 21 grudnia 2006 r. o godz. 14:05, czyli przed ogłoszeniem sentencji orzeczenia, które nastąpiło o godzinie 15:00. Pełnomocnik skarżącego, kwestionując zgodność z prawem adnotacji dokonanej w biurze podawczym na oryginale wniosku o sporządzenie uzasadnienia (w zakresie dotyczącym odnotowania godziny i minut złożenia tego pisma) i zarzucając brak podstaw do dokonywania tego rodzaju adnotacji przez pracownika biura podawczego na pismach składanych przez strony, nie podważa najważniejszego ustalenia Sądu Okręgowego, stanowiącego podstawę faktyczną wydania zaskarżonego postanowienia - a mianowicie, że pismo zawierające wniosek o sporządzenie uzasadnienia zostało złożone przed ogłoszeniem sentencji wyroku.
Argumenty podnoszone przez pełnomocnika skarżącego dotyczące sposobu liczenia terminu do złożenia wniosku o sporządzenie uzasadnienia słusznie Sąd Okręgowy uznał zatem za bezzasadne. Pełnomocnik strony pozwanej nie zakwestionował prawdziwości (zgodności z rzeczywistością) adnotacji dokonanej przez biuro podawcze Sądu Okręgowego w odniesieniu do godziny i minut złożenia wniosku, jak również tego, że posiedzenie, na którym dokonano ogłoszenia wyroku rozpoczęto już po złożeniu wniosku o sporządzenie uzasadnienia w biurze podawczym.
Z kolei argument pełnomocnika skarżącego co do rzekomo nierównego traktowania osób składających pisma procesowe bezpośrednio w biurze podawczym sądu oraz osób wnoszących pisma procesowe za pośrednictwem poczty jest o tyle chybiony, że w przypadku przesyłek nadawanych listem poleconym zawsze istnieje możliwość ustalenia w urzędzie pocztowym (ściślej: w polskiej placówce pocztowej operatora publicznego) nie tylko daty, ale także godziny oddania pisma procesowego w placówce pocztowej, co jest równoznaczne z wniesieniem go do sądu (art. 165 § 2 k.p.c.). Z wywodów zawartych w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia nie wynika, aby Sąd Okręgowy przyjął, że złożenie pisma bezpośrednio w sądzie może wywierać inne skutki prawne niż złożenie tego samego pisma za pośrednictwem operatora pocztowego. Okoliczność co do tego, kiedy (w jakiej godzinie) zostało oddane pismo procesowe w polskiej placówce pocztowej operatora publicznego, podlega dowodzeniu na ogólnych zasadach, jeżeli sąd poweźmie co do tej okoliczności wątpliwości. W praktyce ewentualne niedające się usunąć wątpliwości w tym przedmiocie (co do tego, czy pismo zostało nadane na poczcie przed ogłoszeniem sentencji orzeczenia, czy też po tym fakcie, ze względu na brak odnotowania godziny oddania przesyłki w urzędzie pocztowym) są zwykle wyjaśniane na korzyść strony wnoszącej pismo za pośrednictwem poczty, co nie oznacza nierównego traktowania osób składających pisma procesowe bezpośrednio w biurze podawczym sądu oraz osób wnoszących pisma procesowe za pośrednictwem poczty. W rozpoznawanej sprawie tego rodzaju wątpliwości nie było, ponieważ nawet pełnomocnik strony pozwanej nie twierdził w zażaleniu, że pismo zawierające wniosek o sporządzenie uzasadnienia wyroku z 21 grudnia 2006 r. zostało złożone w biurze podawczym już po ogłoszeniu wyroku, a nie przed jego ogłoszeniem jak to przyjął Sąd Okręgowy. Na posiedzeniu wyznaczonym w celu ogłoszenia wyroku obecny był jedynie powód. Za stronę pozwaną nikt się na tym posiedzeniu nie stawił.
Z kolei rozważania pełnomocnika strony pozwanej, dotyczące bezpodstawnego przesunięcia terminu publikacji wyroku z godziny 14:15 (jak to zostało ogłoszone stronom bezpośrednio po zamknięciu rozprawy apelacyjnej, która odbyła się 8 grudnia 2006 r.) na godzinę 15:00 - bez stosownego poinformowania stron o tym fakcie - są o tyle nieprzekonywające, że nie wynika z nich nic, co mogłoby podważyć prawidłowość ustalenia najistotniejszego dla wydania zaskarżonego zażaleniem postanowienia, a mianowicie, że wniosek o sporządzenie uzasadnienia został wniesiony przez stronę pozwaną przed ogłoszeniem wyroku. Sugerowane przez pełnomocnika strony pozwanej uchybienia procesowe Sądu Okręgowego odnoszące się do przesunięcia terminu publikacji orzeczenia (nierespektowania pierwotnie wyznaczonej godziny jego publikacji) mogłyby mieć ewentualnie znaczenie w postępowaniu o przywrócenie terminu do dokonania czynności procesowej. Z wnioskiem takim pełnomocnik strony pozwanej nie wystąpił.
Z powyższych przyczyn Sąd Najwyższy na podstawie art. 394[1] § 3 k.p.c. w związku z art. 398[14] k.p.c. oddalił zażalenie.
KANCELARIE PRAWNE
Adwokat + Radca Prawny + Notariusz + Doradca Podatkowy
tel. 503-300-503
Postanowienie Sądu Najwyższego - Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych
z dnia 14 kwietnia 2008 r.
II UZ 28/2007
1. Udzielenie wskazówek co do sposobu i terminów wniesienia środka zaskarżenia (art. 327 § 1 zdanie pierwsze w związku z art. 391 § 1 k.p.c.) nie może ograniczać się do stwierdzenia, że wyrok sądu drugiej instancji jest prawomocny, a w postępowaniu przed Sądem Najwyższym obowiązuje przymus adwokacko - radcowski (art. 327 § 1 zdanie drugie w związku art. 87[1] k.p.c.).
2. Po ogłoszeniu wyroku, którym oddalono apelację, należy pouczyć obecną stronę działającą bez adwokata lub radcy prawnego, co najmniej o treści art. 387 § 1 zdanie drugie oraz art. 387 § 3 zdanie pierwsze k.p.c. Pouczenie to powinno być odnotowane w protokole rozprawy apelacyjnej.
Uzasadnienie
Sąd Okręgowy - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gorzowie Wielkopolskim wyrokiem z 10 marca 2004 r. (...) oddalił odwołanie Kazimierza S. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych - Oddziału w G.W. z 19 sierpnia 2002 r. odmawiającej mu prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.
Sąd Apelacyjny - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Poznaniu wyrokiem z 19 stycznia 2006 r. (...) oddalił apelację ubezpieczonego Kazimierza S. od wyroku Sądu Okręgowego.
Ubezpieczony nie złożył w przepisanym terminie wniosku o doręczenie wyroku Sądu Apelacyjnego wraz z uzasadnieniem. Pismem nadanym w urzędzie pocztowym 27 stycznia 2006 r. wniósł o przywrócenie mu terminu do złożenia wniosku o doręczenie wyroku Sądu Apelacyjnego wraz z uzasadnieniem, wnosząc jednocześnie o jego doręczenie. W uzasadnieniu wniosku o przywrócenie terminu powołał się na zły stan swojego zdrowia, który uniemożliwił mu nadanie wniosku w terminie.
Sąd Apelacyjny postanowieniem z 20 kwietnia 2006 r. oddalił wniosek ubezpieczonego o przywrócenie terminu do złożenia wniosku o uzasadnienie wyroku z 19 stycznia 2006 r. i odrzucił wniosek o doręczenie uzasadnienia wyroku. Sąd Apelacyjny wydał powyższe postanowienie po rozprawie, na której przeprowadził dowód z zeznań wnioskodawcy na okoliczność przyczyn, z powodu których nie złożył w terminie wniosku o uzasadnienie wyroku z 19 stycznia 2006 r. Ubezpieczony zeznał, że w dniu 19 stycznia 2006 r. po ogłoszeniu wyroku spytał, jaką ma dalszą drogę do zaskarżenia wyroku i otrzymał odpowiedź, że wyrok jest ostateczny, ale może go zaskarżyć za pośrednictwem adwokata. Wniosek o uzasadnienie złożył jeden dzień po terminie, 27 stycznia 2006 r. Wnioskodawca zeznał, że choruje na serce, bardzo źle się czuje. Dzwonił do Sądu 26 stycznia 2006 r. z pytaniem, czy może uzyskać uzasadnienie wyroku. Pouczono go, że w tym właśnie dniu upływa termin do złożenia wniosku. Po uzyskaniu tej informacji sporządził tego samego dnia wniosek, jednak ze względu na złe samopoczucie, nadał go na poczcie w dniu następnym.
Oceniając okoliczności przedstawione przez ubezpieczonego Sąd Apelacyjny stwierdził, że w sprawach, w których apelację oddalono, uzasadnienie sporządza się tylko wówczas, gdy strona zażądała doręczenia jej wyroku z uzasadnieniem (art. 387 § 1 k.p.c.). Orzeczenie z uzasadnieniem doręcza się stronie, która w terminie tygodniowym od ogłoszenia sentencji zażądała doręczenia (art. 387 § 3 k.p.c.). Przepis art. 168 § 1 k.p.c. przewiduje możliwość przywrócenia na wniosek strony terminu do dokonania czynności procesowej, jednak jedynie w przypadku, gdy strona nie dokonała tej czynności bez swojej winy. Instytucja przywrócenia terminu ma charakter wyjątkowy i znajduje zastosowanie tylko w sytuacjach, gdy strona nie dokonała czynności procesowej w terminie z przyczyn od niej niezależnych.
W ocenie Sądu Apelacyjnego, w rozpoznawanej sprawie nie zaistniały żadne okoliczności, które usprawiedliwiałyby niezachowanie przez ubezpieczonego terminu do złożenia wniosku o uzasadnienie wyroku. Odwołujący się został prawidłowo zawiadomiony o terminie rozprawy, na której ogłoszono wyrok, stawił się na nią osobiście i został pouczony o dalszej drodze zaskarżenia ogłoszonego wyroku. Jak wynika z zeznań złożonych przez wnioskodawcę, doskonale pamiętał on pouczenie przewodniczącego o dalszej drodze zaskarżenia zapadłego wyroku, o czym świadczyło to, że zeznał o pouczeniu go o przymusie adwokackim przy składaniu skargi kasacyjnej od prawomocnego wyroku. Jak wynika z zeznań wnioskodawcy, w celu potwierdzenia treści pouczenia przewodniczącego przedstawionego po ogłoszeniu wyroku, skontaktował się w dniu 26 stycznia 2006 r. z sekretariatem Sądu Apelacyjnego, gdzie uzyskał informację, że jest to ostatni dzień do złożenia wniosku o doręczenie wyroku wraz z uzasadnieniem. Wnioskodawca zastosował się do pouczeń i w ostatnim dniu terminu do złożenia przedmiotowego wniosku sporządził go na piśmie, jednak nie nadał go w placówce pocztowej.
Zdaniem Sądu Apelacyjnego uchybienie ubezpieczonego co do terminowego złożenia wniosku o doręczenie wyroku wraz z uzasadnieniem nie mogło być spowodowane stanem jego zdrowia. W celu wykazania, że uchybienie terminu było spowodowane złym samopoczuciem, wnioskodawca załączył do pisma z 26 stycznia 2006 r. kopię karty informacyjnej leczenia szpitalnego, z której wynika, że przebywał w szpitalu z powodów kardiologicznych w okresie od 1 stycznia 2006 r. do 5 stycznia 2006 r., oraz książeczkę RUM, z której wynikało, że z doraźnej pomocy kardiologicznej w przychodni korzystał 25 stycznia 2006 r., co nie mogło wpłynąć na terminowość złożenia przez niego wniosku. W ocenie Sądu Apelacyjnego, jeżeli nawet wnioskodawca nie zrozumiał pouczenia przewodniczącego co do dalszej drogi odwoławczej od prawomocnego wyroku, czemu trudno dać wiarę, biorąc pod uwagę zeznania ubezpieczonego, to mógł wniosek sporządzony w dniu 26 stycznia 2006 r., po stosownym pouczeniu go przez sekretariat, nadać na poczcie w ostatnim dniu terminu do jego złożenia. Sąd Apelacyjny uznał, że wnioskodawca w żaden sposób nie wykazał w postępowaniu dowodowym, że w dniu 26 stycznia 2006 r. jego stan zdrowia nie pozwalał mu na nadanie na poczcie wniosku o doręczenie wyroku wraz z uzasadnieniem, "co w korelacji z art. 6 k.c. prowadziło do wniosku, że nie wykazał braku winy przy uchybieniu terminu z art. 387 § 2 k.p.c.". Stąd na podstawie art. 168 § 1 k.p.c. Sąd Apelacyjny oddalił wniosek o przywrócenie terminu, a na podstawie art. 167 k.p.c. odrzucił jako spóźniony wniosek o sporządzenie uzasadnienia wyroku.
Postanowienie Sądu Apelacyjnego zaskarżył pełnomocnik wnioskodawcy, zarzucając naruszenie przepisów prawa procesowego, a mianowicie art. 233 k.p.c. w związku z art. 168 k.p.c., poprzez nierozważenie całości materiału dowodowego i przyjęcie, że wnioskodawca ze swojej winy uchybił terminowi dla złożenia wniosku o sporządzenie uzasadnienia wyroku i jego doręczenie, co doprowadziło do oddalenia jego wniosku o przywrócenie terminu. Pełnomocnik wnioskodawcy wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia i przywrócenie wnioskodawcy terminu do złożenia wniosku o sporządzenie uzasadnienia wyroku, ewentualnie o uchylenie tego postanowienia i przekazanie sprawy (wniosku o przywrócenie terminu) do ponownego rozpoznania Sądowi "pierwszej instancji" (skarżący miał zapewne na myśli Sąd Apelacyjny, który wydał zaskarżone postanowienie).
Zdaniem pełnomocnika skarżącego, wnioskodawca nie ponosi winy w niedotrzymaniu terminu do złożenia wniosku o sporządzenie uzasadnienia wyroku, a podstawa faktyczna, z powodu której Sąd Apelacyjny odmówił przywrócenia terminu, nie jest zgodna ze stanem rzeczywistym. W zażaleniu pełnomocnik skarżącego podniósł, że wnioskodawca choruje na schorzenia kardiologiczne, które wpływają destabilizująco na jego tryb życia oraz zdolność koncentracji. Na rozprawie w dniu 19 stycznia 2006 r. wnioskodawca czuł się bardzo źle. Prawdopodobnie spowodowało to, że zupełnie nie zrozumiał treści pouczenia Sądu, zaś ważne było dla niego tylko to, że w sprawie zapadł niekorzystny wyrok. Był przekonany, że pisemne uzasadnienie wyroku zostanie mu doręczone za pośrednictwem poczty. Na potwierdzenie złego samopoczucia skarżącego w dniu 19 stycznia 2006 r., jego pełnomocnik powołał się na dowód potwierdzający korzystanie przez niego z pomocy kardiologicznej w tym dniu. Według pełnomocnika skarżącego, dopiero w dniu 27 stycznia 2006 r., czyli następnego dnia po upływie terminu do dokonania czynności procesowej, a nie w dniu 26 stycznia 2006 r., jak ustalił Sąd Apelacyjny na podstawie zeznań wnioskodawcy, wnioskodawca skontaktował się telefonicznie z sekretariatem tego Sądu, gdzie uzyskał informację, że powinien był w terminie do 26 stycznia 2006 r. złożyć wniosek o sporządzenie uzasadnienia wyroku, natomiast jeżeli tego nie uczynił, to termin minął i może jedynie wnioskować o jego przywrócenie. Z informacji uzyskanych telefonicznie wnioskodawca dowiedział się, że to on był zobowiązany do złożenia stosownego wniosku o doręczenie uzasadnienia wyroku (ponieważ Sąd nie wysyła uzasadnienia z urzędu), a stosowny wniosek powinien był zostać wniesiony do dnia 26 stycznia 2006 r. Zgodnie z uzyskanymi informacjami wnioskodawca opatrzył wniosek datą 26 stycznia 2006 r., pomimo że sporządził go dzień później, ponieważ takie działanie wydawało mu się celowe dla starań o przywrócenie terminu. Pismo zostało sporządzone i wysłane w dniu 27 stycznia 2006 r., bezpośrednio po uzyskaniu informacji od pracownika sekretariatu Sądu. Ubezpieczony nie był w stanie dokładnie zrozumieć, dlaczego i w jakim zakresie nie wypełnił obowiązków nałożonych przez ustawodawcę, dlatego też dwukrotnie kontaktował się telefonicznie z sekretariatem Sądu, prosząc o udzielenie pomocy i informacji. Na potwierdzenie tych okoliczności pełnomocnik skarżącego dołączył do zażalenia wykaz zrealizowanych połączeń telefonicznych z aparatu wnioskodawcy (tzw. biling), z którego wynika, że dwukrotnie w dniu 27 stycznia 2006 r. telefonował do P. Pełnomocnik skarżącego podkreślił, że w tym samym dniu, w którym wnioskodawca powziął informację o konieczności podjęcia kroków zmierzających do przywrócenia terminu do wniesienia wniosku, podjął przedmiotowe działania oraz dokonał czynności, której uchybił, tj. złożył wniosek o sporządzenie i doręczenie uzasadnienia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Postanowienie sądu drugiej instancji odrzucające wniosek strony o doręczenie odpisu wyroku z uzasadnieniem w celu wniesienia skargi kasacyjnej jest postanowieniem kończącym postępowanie w sprawie w rozumieniu art. 394[1] § 2 k.p.c. (por. postanowienia Sądu Najwyższego z 17 lipca 2003 r. II UZ 36/2003 OSNP 2004/10 poz. 178, oraz z 4 kwietnia 2003 r. I PZ 10/2003 LexPolonica nr 363151). Jeżeli postanowienie takie wydane zostało przez Sąd drugiej instancji w sprawie, w której - tak jak w rozpoznawanej - przysługuje skarga kasacyjna, może być ono przedmiotem zażalenia do Sądu Najwyższego (por. postanowienie Sądu Najwyższego z 15 grudnia 2005 r. I PZ 22/2005 OSNP 2006/21-22 poz. 330). Z kolei postanowienie oddalające wniosek o przywrócenie terminu do dokonania czynności procesowej nie jest postanowieniem kończącym postępowanie w sprawie i dlatego nie podlega zaskarżeniu zażaleniem (por. uzasadnienie uchwały Składu Siedmiu Sędziów Sądu Najwyższego z dnia 31 maja 2000 r. III ZP 1/2000 OSNC 2001/1 poz. 1, OSNAPiUS 2000/24 poz. 887, w której wyrażony został pogląd potwierdzający wpadkowy charakter postępowania o przywrócenie terminu do dokonania czynności procesowej, którego celem jest jedynie ocena zasadności wniosku o przywrócenie terminu, w tym zbadanie, czy zaniechanie dokonania czynności było spowodowane okolicznościami niezawinionymi przez stronę).
Postanowienie sądu drugiej instancji odmawiające przywrócenia terminu do dokonania czynności procesowej w postaci złożenia wniosku o sporządzenie uzasadnienia wyroku i doręczenie odpisu tego wyroku z uzasadnieniem nie uchyla się jednak spod kontroli instancyjnej. Jako niekończące postępowania w sprawie, a więc niezaskarżalne w drodze zażalenia wniesionego na podstawie art. 394[1] § 2 k.p.c., należy do kategorii postanowień, o jakich mowa w art. 380 k.p.c., który znajduje zastosowanie w postępowaniu przed Sądem Najwyższym wywołanym wniesieniem zażalenia na postanowienie sądu drugiej instancji na podstawie art. 394[1] § 3 k.p.c. w związku z art. 398[21] k.p.c. Oznacza to, że na wniosek strony (zgłoszony w zażaleniu), postanowienie sądu drugiej instancji odmawiające przywrócenia terminu do dokonania czynności procesowej może być skutecznie kwestionowane w zażaleniu na postanowienie o odrzuceniu wniosku o sporządzenie uzasadnienia wyroku i doręczenie odpisu wyroku z uzasadnieniem, jeżeli miało wpływ na rozstrzygnięcie zawarte w tym postanowieniu. Pogląd przyjmujący dopuszczalność odpowiedniego, przez art. 398[21] k.p.c. w związku z art. 394[1] § 3 k.p.c., stosowania art. 380 k.p.c. w postępowaniu zażaleniowym przed Sądem Najwyższym nie może być kwestionowany.
W rozpoznawanym zażaleniu pełnomocnik skarżącego, będący radcą prawnym, nie zawarł wyraźnego wniosku (z powołaniem się na art. 380 k.p.c.) o rozpoznanie postanowienia o oddaleniu wniosku o przywrócenie terminu, jednak wniosek taki można wyinterpretować z całego wywodu zażalenia, które jest poświęcone przede wszystkim kwestionowaniu oceny Sądu Apelacyjnego co do braku przesłanek do przywrócenia wnioskodawcy terminu na podstawie art. 168 § 1 k.p.c.
Biorąc za punkt wyjścia powyższe wstępne rozważania stwierdzić należy, że zażalenie jest uzasadnione. Po złożeniu przez wnioskodawcę wniosku o przywrócenie terminu przedmiotem ustaleń i ocen jest obecnie jedynie to, czy odwołującemu się można przypisać winę (choćby w postaci braku należytej staranności) w uchybieniu terminu do dokonania czynności procesowej w postaci złożenia wniosku o sporządzenie uzasadnienia wyroku Sądu drugiej instancji oddalającego apelację (art. 387 § 1 zdanie drugie k.p.c.) i doręczenie wyroku wraz z uzasadnieniem (art. 387 § 3 k.p.c.), czy też nie dokonał on czynności procesowej w terminie bez swojej winy (art. 168 § 1 k.p.c.). Wnioskodawca powołał się we wniosku o przywrócenie terminu na swoją chorobę serca, która powoduje "ciągłą dokuczliwość zawrotów głowy" oraz zasłabnięcia. Konieczność skorzystania z pomocy lekarza wnioskodawca udokumentował wpisami w książeczce RUM, z których wynikało, że 18 stycznia 2006 r. (czyli na jeden dzień przed rozprawą apelacyjną) oraz 25 stycznia 2006 r. (czyli w dniu poprzedzającym dzień upływu terminu do złożenia wniosku o sporządzenie uzasadnienia wyroku) zmuszony był skorzystać z pomocy lekarza, w drugim przypadku był to lekarz specjalista z zakresu kardiologii. W zażaleniu pełnomocnik skarżącego dodatkowo powołał się na zupełne niezrozumienie przez wnioskodawcę treści pouczenia o sposobie zaskarżenia wyroku z 19 stycznia 2006 r., spowodowane jego złym samopoczuciem związanym ze schorzeniami kardiologicznymi, które wpływają destabilizująco na tryb życia i zdolność koncentracji. Powyższe okoliczności - dotyczące stanu zdrowia wnioskodawcy, co najmniej uprawdopodobnione przedstawionymi przez niego kserokopiami dokumentów - nie zostały przez Sąd Apelacyjny wystarczająco wnikliwie rozważone w kontekście zawinionego uchybienia terminu do dokonania czynności procesowej. Uzasadnia to zawarty w zażaleniu zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. W odróżnieniu od skargi kasacyjnej (por. art. 398[3] § 3 k.p.c.) zażalenie do Sądu Najwyższego może opierać się na zarzucie naruszenia tego przepisu, ponieważ art. 398[3] § 3 k.p.c. nie ma zastosowania w postępowaniu zażaleniowym (por. art. 394[1] § 3 k.p.c.). Nie ulega przy tym wątpliwości, że w postępowaniu o przywrócenie terminu sąd ocenia zebrany materiał według reguł określonych w art. 233 § 1 k.p.c. (por. postanowienie Sądu Najwyższego z 6 maja 1999 r. I PKN 184/99 OSNAPiUS 2000/13 poz. 516).
Brak winy strony w uchybieniu terminu, o którym mowa w art. 168 § 1 k.p.c., podlega ocenie na podstawie wszystkich okoliczności konkretnej sprawy i z uwzględnieniem obiektywnego miernika staranności, jakiej można i należy wymagać od strony dbającej należycie o swoje interesy (por. postanowienia Sądu Najwyższego z 10 stycznia 2007 r. I CZ 108/2006 LexPolonica nr 1826346 oraz z 26 kwietnia 2007 r. III CZ 22/2007). Choroba strony lub jej pełnomocnika jest traktowana - pod pewnymi warunkami - jako okoliczność usprawiedliwiająca niezawinione uchybienie terminu do dokonania czynności procesowej (por. postanowienia Sądu Najwyższego z 11 stycznia 2007 r. II CZ 116/2006 LexPolonica nr 1825705 oraz z 5 sierpnia 2005 r. II PZ 20/2005 OSNP 2006/13-14 poz. 214; należy w związku z tym zwrócić uwagę, że w orzecznictwie przyjmuje się, iż brak winy występuje w razie choroby strony lub jej pełnomocnika, która uniemożliwia podjęcie działania nie tylko osobiście, ale i skorzystanie z pomocy innych osób - choroba strony lub jej pełnomocnika, która nie uniemożliwia podjęcia działania choćby przy pomocy osób trzecich, nie uzasadnia przywrócenia terminu do dokonania czynności procesowej). Przy ocenie braku winy w uchybieniu terminu należy także pamiętać, że trudności (przeszkody) uniemożliwiające stronie zachowanie terminu do dokonania czynności procesowej nie muszą mieć charakteru zdarzeń nadzwyczajnych (por. postanowienie Sądu Najwyższego z 2 sierpnia 2006 r. I UZ 13/2006 OSNP 2007/15-16 poz. 238). Brak winy w niedokonaniu w terminie czynności procesowej przyjmuje się wówczas, gdy wystąpiły przeszkody niezależne od strony, w tym także, gdy strona z powodu choroby błędnie zrozumiała pouczenie o sposobie i terminie dokonania czynności procesowej (por. postanowienie Sądu Najwyższego z 5 stycznia 2006 r. I UZ 38/2005 OSNP 2007/1-2 poz. 32). Tym bardziej wadliwe pouczenie strony co do terminu dokonania czynności procesowej, albo brak takiego pouczenia, może uzasadniać wystąpienie z wnioskiem o jego przywrócenie (por. postanowienie Sądu Najwyższego z 19 grudnia 1997 r. II CZ 149/97 LexPolonica nr 399807). W orzecznictwie przyjmuje się, że uchybienie przez sąd obowiązkowi należytego pouczenia strony działającej bez adwokata co do przysługujących jej środków odwoławczych i środków zaskarżenia (por. art. 5 k.p.c., 327 § 1 k.p.c. w związku z art. 387 § 1 i § 3 k.p.c. i art. 391 § 1 k.p.c.) może uzasadniać przywrócenie terminu do ich wniesienia albo do dokonania czynności stanowiących warunek ich wniesienia (por. postanowienie Sądu Najwyższego z 5 września 1997 r. III CKN 389/97 LexPolonica nr 1628548).
W rozpoznawanej sprawie wątpliwości budzi prawidłowość pouczenia wnioskodawcy przez Sąd Apelacyjny o sposobie zaskarżenia prawomocnego wyroku oddalającego apelację skargą kasacyjną do Sądu Najwyższego. Z adnotacji w protokole rozprawy apelacyjnej z 19 stycznia 2006 r. wynika, że po ogłoszeniu wyroku i podaniu ustnie zasadniczych powodów rozstrzygnięcia "przewodniczący poinformował, że wyrok jest prawomocny". Z tej lakonicznej adnotacji wcale nie wynika, że wnioskodawca - występujący na etapie postępowania apelacyjnego bez profesjonalnego pełnomocnika w osobie adwokata lub radcy prawnego - został wyraźnie i jednoznacznie pouczony o treści art. 387 § 1 zdanie drugie i § 3 zdanie pierwsze k.p.c., czyli o konieczności zgłoszenia w terminie siedmiu dni wniosku o uzasadnienie wyroku oraz wniosku o doręczenie odpisu wyroku z uzasadnieniem. Z powołanych przepisów wynika bowiem, że w sprawach, w których apelację oddalono, uzasadnienie sporządza się tylko wówczas, gdy strona zażądała doręczenia jej wyroku z uzasadnieniem (art. 387 § 1 k.p.c.), a orzeczenie z uzasadnieniem doręcza się tej stronie, która w terminie tygodniowym od ogłoszenia sentencji zażądała doręczenia (art. 387 § 3 k.p.c.). Wbrew ustaleniom Sądu Apelacyjnego, zawartym w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia, wnioskodawca wcale nie zeznał (przesłuchiwany jako strona w postępowaniu o przywrócenie terminu), że został "pouczony o dalszej drodze zaskarżenia ogłoszonego wyroku". Wnioskodawca stwierdził jedynie, że po ogłoszeniu wyroku spytał, jaką ma dalszą drogę do zaskarżenia wyroku, i otrzymał odpowiedź, że wyrok jest ostateczny, ale może go zaskarżyć za pośrednictwem adwokata. Pouczenie o tym, że w postępowaniu kasacyjnym obowiązuje tzw. przymus adwokacki, nie jest równoznaczne z "pouczeniem o dalszej drodze zaskarżenia zapadłego wyroku". Z adnotacji w protokole rozprawy apelacyjnej nie wynika, aby wnioskodawca został pouczony - stosownie do art. 327 § 1 zdanie pierwsze k.p.c. w związku z art. 391 § 1 k.p.c. - o tym, co wynika z art. 387 § 1 zdanie drugie i art. 387 § 3 zdanie pierwsze k.p.c. Udzielenie wskazówek co do sposobu i terminów wniesienia środka zaskarżenia (art. 327 § 1 zdanie pierwsze k.p.c. w związku z art. 391 § 1 k.p.c.) nie może ograniczać się do stwierdzenia, że wyrok sądu drugiej instancji jest prawomocny, a w postępowaniu przed Sądem Najwyższym obowiązuje przymus adwokacko - radcowski (art. 327 § 1 zdanie drugie k.p.c. w związku art. 87[1] k.p.c.). W postępowaniu przed sądem apelacyjnym, po ogłoszeniu wyroku, którym oddalono apelację, należy pouczyć stronę działającą bez adwokata lub radcy prawnego, obecną przy ogłoszeniu wyroku, co najmniej o treści art. 387 § 1 zdanie drugie k.p.c. oraz art. 387 § 3 zdanie pierwsze k.p.c. Pouczenie to powinno być odnotowane w protokole rozprawy apelacyjnej. Przy ponownym rozpoznaniu wniosku o przywrócenie terminu Sąd Apelacyjny powinien rozważyć, czy uchybienie terminu nie może być usprawiedliwione podnoszoną przez wnioskodawcę okolicznością niezrozumienia treści pouczenia co do sposobu i terminów wniesienia środka zaskarżenia.
Biorąc powyższe okoliczności pod uwagę, Sąd Najwyższy uchylił zaskarżone postanowienie w całości i przekazał rozpoznanie wniosku o przywrócenie terminu Sądowi Apelacyjnemu, na podstawie art. 394[1] § 3 k.p.c. w związku z art. 398[15] § 1 k.p.c. Zgodnie z postanowieniem Sądu Najwyższego z 16 grudnia 2005 r. II PZ 47/2005 (OSNP 2006/23-24 poz. 360), uwzględnienie zażalenia na postanowienie o odrzuceniu wniosku o doręczenie odpisu wyroku sądu drugiej instancji z uzasadnieniem, jeżeli równocześnie następuje rozpoznanie niezaskarżalnego postanowienia o oddaleniu wniosku o przywrócenie terminu (art. 380 k.p.c.), prowadzi do zmiany lub uchylenia tego niezaskarżalnego postanowienia.
KANCELARIE PRAWNE
Adwokat + Radca Prawny + Notariusz + Doradca Podatkowy
tel. 503-300-503
Postanowienie Sądu Najwyższego - Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych
z dnia 29 października 2007 r.
II PZ 45/2007
Przepis art. 387 § 4 kpc ma zastosowanie wówczas, gdy skargę kasacyjną wnosi podmiot niebędący stroną postępowania (Prokurator Generalny lub Rzecznik Praw Obywatelskich).
Uzasadnienie
Postanowieniem z dnia 7 marca 2007 r. Sąd Okręgowy w Warszawie odrzucił skargę kasacyjną pozwanego od wyroku Sądu Okręgowego z 29 listopada 2006 r. oddalającego apelację pozwanego od wyroku Sądu Rejonowego z dnia 14 grudnia 2005 r. Pismem z dnia 5 grudnia 2006 r. pełnomocnik pozwanego wniósł o doręczenie odpisu wyroku Sądu Okręgowego. W dniu 16 lutego 2007 r. pełnomocnik pozwanego wniósł skargę kasacyjną od wymienionego wyroku. Sąd Okręgowy odrzucił skargę kasacyjną, ponieważ strona pozwana nie wniosła o doręczenie jej wyroku wraz z uzasadnieniem, a jedynie o doręczenie odpisu wyroku.
Pozwana zaskarżyła przedmiotowe postanowienie zażaleniem, wnosząc o zastosowanie art. 387 § 4 kpc, zgodnie z którym jeżeli uzasadnienie orzeczenia (wyroku lub postanowienia kończącego postępowanie w sprawie) sądu drugiej instancji nie zostało sporządzone, sąd jest obowiązany sporządzić je, jeśli w sprawie została wniesiona skarga kasacyjna lub skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie pozwanego jest bezzasadne. Przepis art. 387 § 4 kpc normujący sporządzenie przez sąd z urzędu uzasadnienia orzeczenia w sprawie, w której wniesiono skargę kasacyjną lub skargę o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia, został dodany ustawą z dnia 22 grudnia 2004 r. Treść tego przepisu jest niezrozumiała w kontekście obowiązku wystąpienia o doręczenie wyroku wraz z uzasadnieniem wynikającego z art. 387 § 3 kpc oraz art. 398[5] § 1 kpc. Z tego ostatniego przepisu wynika, iż termin na wniesienie skargi kasacyjnej rozpoczyna swój bieg od doręczenia stronie orzeczenia z uzasadnieniem. Zatem przesłanką skutecznego wniesienia skargi kasacyjnej jest złożenie przez stronę postępowania wniosku do sądu drugiej instancji o doręczenie wyroku z uzasadnieniem. Strona postępowania nie może bowiem złożyć skargi kasacyjnej nie dysponując wyrokiem wraz z uzasadnieniem.
Dlatego przepis art. 387 § 4 kpc należy odczytywać wyłącznie w ten sposób, że znajduje on zastosowanie w tych sprawach, w których skargę kasacyjną wnosi podmiot nie będący stroną postępowania (Prokurator Generalny lub Rzecznik Praw Obywatelskich) (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z 29 września 2006 r. I CSK 304/2006 oraz postanowienie Sądu Najwyższego z 13 października 2005 r. I CZ 111/2005).
Mając powyższe na względzie Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji postanowienia.
KANCELARIE PRAWNE
Adwokat + Radca Prawny + Notariusz + Doradca Podatkowy
tel. 503-300-503
Postanowienie Sądu Najwyższego - Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych
z dnia 29 maja 2007 r.
II UZ 10/2007
Jeżeli sąd niewłaściwy nie posłużył się pocztą przy przesłaniu wniosku o doręczenie odpisu wyroku z uzasadnieniem do sądu właściwego, to wniosek wywołuje skutki prawne, gdy przed upływem tygodniowego terminu pismo wpłynęło do sądu właściwego do jego uwzględnienia.
Uzasadnienie
Sąd Apelacyjny-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Szczecinie postanowieniem z dnia 15 stycznia 2007 r. odrzucił wniosek pełnomocnika ubezpieczonego Zdzisława K. o sporządzenie i doręczenie uzasadnienia wyroku tego Sądu z dnia 12 grudnia 2006 r., oddalającego jego apelację. Ustalił, że wniosek został złożony po przekroczeniu tygodniowego terminu z art. 387 § 3 kpc, upływającego w dniu 19 grudnia 2006 r., gdyż nie został wniesiony do Sądu Apelacyjnego, lecz Sądu Okręgowego w Szczecinie. Przesłany z tego Sądu przy piśmie z dnia 18 grudnia 2006 r. wpłynął do właściwego Sądu w dniu 21 grudnia 2006 r.
W zażaleniu pełnomocnik ubezpieczonego wniósł o uchylenie postanowienia oraz o przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania, podnosząc, że wniosek nie był spóźniony i zarzucając naruszenie przepisów postępowania przez zastosowanie art. 328 § 1 zdanie drugie kpc w związku z art. 391 § 1 kpc. Jakkolwiek skarżący nie zaprzeczył złożeniu wniosku do sądu niewłaściwego, to uznał, że skoro został przesłany w dniu 18 grudnia 2005 r., a więc jeszcze przed upływem terminu, to fakt, iż wpłynął do Sądu Apelacyjnego dopiero w dniu 21 grudnia 2006 r. był bez znaczenia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 387 § 1 i 3 kpc, sąd drugiej instancji uzasadnia wyrok oddalający apelację tylko wówczas, gdy strona żądała doręczenia wyroku z uzasadnieniem, a uzasadnienie doręcza tej stronie, która w terminie tygodniowym od ogłoszenia sentencji zażądała doręczenia. Czynność procesowa dokonana w przepisanym terminie wywołuje skutki, jeżeli podjęta została we właściwym sądzie, chyba że przepis pozwala na jej podjęcie także w innym sądzie (art. 387 § 3 zdanie pierwsze kpc), przy czym jest oczywiste, że sądem właściwym jest sąd, który wydał orzeczenie objęte wnioskiem.
W judykaturze jednolicie przyjmuje się, że w wypadku złożenia wniosku do sądu niewłaściwego termin zachowany jest tylko wtedy, gdy sąd właściwy otrzymał wniosek przed upływem terminu, bądź - ze względu na jednoznaczną treść art. 165 § 2 kpc - gdy przed upływem terminu wniosek został oddany w polskim urzędzie pocztowym. Stanowisko to utrwalone zostało w orzeczeniach Sądu Najwyższego wydanych na tle przepisów obowiązującego Kodeksu postępowania cywilnego, jak też Kodeksu postępowania cywilnego z 1932 r., między innymi w uchwale składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 16 kwietnia 1955 r. I CO 20/55 (OSN 1955/IV poz. 69) oraz w orzeczeniach z dnia 6 grudnia 1965 r. I PZ 80/65 (OSPiKA 1966/12 poz. 277) i z dnia 14 listopada 1973 r. II CZ 183/73 (OSPiKA 1974/5 poz. 97) i w uchwale połączonych Izb - Cywilnej i Administracyjnej oraz Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 28 listopada 1988 r. III CZP 33/87 (OSNCP 1988/6 poz. 73). Jest akceptowane także obecnie (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 24 września 1998 r. III CKN 722/98 LexPolonica nr 394272).
Termin jest więc zachowany nie tylko wtedy, gdy sama strona w ustawowym terminie wniosła pismo do sądu, który wydał zaskarżone orzeczenie, lecz także wówczas, gdy sąd, do którego zostało błędnie skierowane, przesłał je do sądu właściwego przed upływem terminu. Konsekwentnie więc, jeżeli sąd który nie wydał wyroku, którego uzasadnienia domaga się strona, nie posłużył się przy przesłaniu wniosku do sądu właściwego pocztą, wniosek wywołuje skutki prawne wówczas tylko, gdy przed upływem tygodniowego terminu pismo weszło do sądu właściwego do jego uwzględnienia (por. orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 14 lutego 1936 r. C III 1296/35 Zb. Orz. 1937/VIII poz. 269).
W świetle powyższych uwag Sąd Apelacyjny trafnie uznał, że wniosek o uzasadnienie jego wyroku wpłynął już po terminie zakreślonym w art. 387 § 3 kpc, gdyż minął on w dniu 19 grudnia 2006 r., a wniosek został przekazany przez Sąd Okręgowy Sądowi Apelacyjnemu, do którego należało go wnieść, wprawdzie przy piśmie z dnia 18 grudnia 2006 r., lecz faktycznie dopiero w dniu 21 grudnia 2006 r.
W rezultacie zaskarżone postanowienie nie narusza art. 165 § 2 i 387 kpc ani tym bardziej powołanego w zażaleniu art. 328 § 1 zdanie drugie w związku z art. 391 § 1 kpc i dlatego zażalenie należało oddalić (art. 398[14] w związku z art. 394[1] § 3 kpc).
KANCELARIE PRAWNE
Adwokat + Radca Prawny + Notariusz + Doradca Podatkowy
tel. 503-300-503
Postanowienie Sądu Najwyższego - Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych
z dnia 17 stycznia 2007 r.
I PZ 25/2006
Złożenie przez profesjonalnego pełnomocnika w terminie wniosku "o doręczenie wyroku" z wyraźnym powołaniem się na zgłoszenie tego żądania "na podstawie art. 387 § 3 kpc" należy potraktować jako wniosek o doręczenie orzeczenia sądu drugiej instancji wraz z uzasadnieniem, a nie o doręczenie samej sentencji orzeczenia na podstawie art. 9 kpc.
Uzasadnienie
Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Kaliszu postanowieniem z 30 stycznia 2006 r. (...) odrzucił wniosek pełnomocnika strony pozwanej I.-J. SA w J. o doręczenie uzasadnienia wyroku tego Sądu z 12 stycznia 2006 r. w sprawie z powództwa Czesława N. o zapłatę premii regulaminowej. W uzasadnieniu postanowienia podniesiono, że pełnomocnik strony pozwanej pismem z 16 stycznia 2006 r. wniósł o doręczenie mu wyroku z 12 stycznia 2006 r. Odpis wskazanego orzeczenia (sentencja wyroku) został doręczony pełnomocnikowi strony pozwanej 20 stycznia 2006 r. Pismem z 25 stycznia 2006 r. pełnomocnik pozwanej Spółki wniósł o uzupełnienie dokonanego doręczenia przez przesłanie uzasadnienia wyroku. Pełnomocnik zwrócił uwagę, że złożenie wniosku o doręczenie "w trybie art. 387 § 3 kpc" rodzi obowiązek doręczenia wyroku z uzasadnieniem.
Sąd Okręgowy stwierdził, że zgodnie z art. 387 § 3 zdanie pierwsze kpc orzeczenie z uzasadnieniem doręcza się tej stronie, która w terminie tygodniowym od ogłoszenia sentencji zażądała doręczenia. Orzeczenie w przedmiotowej sprawie zapadło 12 stycznia 2006 r. Ostateczny termin do złożenia wniosku o sporządzenie uzasadnienia wyroku i jego doręczenie upłynął 19 stycznia 2006 r. Co prawda, pełnomocnik pozwanej Spółki 16 stycznia 2006 r. wniósł do Sądu pismo zatytułowane "wniosek o doręczenie wyroku", jednakże nie stanowi ono wniosku o doręczenie odpisu orzeczenia wraz z uzasadnieniem. W ocenie Sądu Okręgowego, treść przytoczonego pisma procesowego jednoznacznie wskazuje, że zamiarem pełnomocnika strony pozwanej było uzyskanie jedynie odpisu przedmiotowego wyroku i nie dotyczyło ono doręczenia odpisu wyroku wraz z uzasadnieniem. Tylko zachowanie się strony w sposób określony w art. 387 § 3 zdanie pierwsze kpc jest niezbędną przesłanką do uzyskania odpisu uzasadnienia.
Sąd Okręgowy podniósł, że ponieważ Sąd drugiej instancji wydał orzeczenie zmieniające zaskarżony wyrok Sądu pierwszej instancji, to zgodnie z art. 387 § 1 kpc jego uzasadnienie zostało sporządzone z urzędu. Nie oznacza to jednak, że powstał obowiązek doręczenia z urzędu sporządzonego w tym trybie uzasadnienia. Wystąpienie z takim żądaniem jest uprawnieniem strony realizowanym przez zgłoszenie, w terminie tygodniowym od ogłoszenia sentencji wyroku, wniosku o doręczenie uzasadnienia orzeczenia. W przypadku natomiast złożenia wniosku o doręczenie odpisu wyroku, wniosek taki należy potraktować jako wniosek o doręczenie stronie odpisu sentencji wyroku, złożony na podstawie art. 9 kpc (zgodnie z zasadą jawności wewnętrznej). W ocenie Sądu, niezgłoszenie przez radcę prawnego wniosku o doręczenie orzeczenia wraz z uzasadnieniem powoduje, że doręczeniu podlega orzeczenie bez uzasadnienia (postanowienia Sądu Najwyższego z 7 stycznia 2003 r. I PZ 104/2002 OSNP 2004/13 poz. 231, z 12 września 2001 r. I PZ 59/2001 OSNP 2003/17 poz. 416, z 19 kwietnia 1999 r. II CZ 23/99 OSNC 1999/11 poz. 195, z 28 listopada 1997 r. II CZ 137/97 LexPolonica nr 402000).
Właściwy wniosek o doręczenie uzasadnienia wydanego w rozpoznawanej sprawie wyroku pełnomocnik strony pozwanej złożył dopiero 25 stycznia 2006 r. Mając to na uwadze Sąd uznał, że okres pomiędzy ogłoszeniem wyroku a wnioskiem złożonym przez pełnomocnika przekroczył określony ustawą termin tygodniowy, wobec czego żądanie odwołującego się jako spóźnione podlegało odrzuceniu na podstawie art. 328 § 1 zdanie drugie kpc w związku z art. 391 § 1 zdanie pierwsze kpc.
Zażalenie na powyższe postanowienie wniósł pełnomocnik strony pozwanej, domagając się jego uchylenia. Skarżący zwrócił uwagę, że we wniosku z 16 stycznia 2006 r. wskazano, iż doręczenie ma nastąpić "w trybie art. 387 § 3 kpc". Zgodnie z tym przepisem, orzeczenie z uzasadnieniem doręcza się tej stronie, która w terminie tygodniowym od ogłoszenia sentencji zażądała doręczenia. Zdaniem skarżącego, powołany przepis nakłada obowiązek doręczenia orzeczenia z uzasadnieniem na Sąd drugiej instancji, który z urzędu uzasadnił wyrok i przechowuje uzasadnienie w aktach sprawy. Uzasadnienie stanowi integralną część orzeczenia. Skoro więc sądy orzekające w drugiej instancji sporządzają uzasadnienie z urzędu, to ich obowiązkiem jest doręczenie orzeczenia, a nie tylko jego sentencji.
Ponadto skarżący podniósł, że skoro jako pełnomocnik strony wskazał w sposób wyraźny podstawę prawną swojego żądania, jak również złożył wniosek w bardzo krótkim czasie po ogłoszeniu wyroku, to Sąd Okręgowy nie powinien domniemywać, że zamiarem pełnomocnika było jedynie uzyskanie odpisu wyroku na podstawie art. 9 kpc, jeśli we wniosku powołano art. 387 § 3 kpc.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie jest uzasadnione. Jak wynika z akt sprawy, pismem z 12 stycznia 2006 r. pełnomocnik strony pozwanej wniósł "na zasadzie art. 387 § 3 kpc" o doręczenie wyroku wydanego w przedmiotowej sprawie. Odpis sentencji orzeczenia został doręczony pełnomocnikowi pozwanego 20 stycznia 2006 r. Pismem z 25 stycznia 2006 r. pełnomocnik pozwanego wniósł o uzupełnienie dokonanego doręczenia przez przesłanie uzasadnienia wyroku, powołując się na to, że wniosek o doręczenie został złożony "w trybie art. 387 § 3 kpc", co rodzi obowiązek doręczenia wyroku z uzasadnieniem. Mimo to Sąd Okręgowy zaskarżonym postanowieniem odrzucił wniosek o doręczenie uzasadnienia wyroku z 12 stycznia 2006 r. Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem, warunkiem skutecznego wniesienia skargi kasacyjnej (poprzednio kasacji), jest otrzymanie przez stronę odpisu wyroku sądu drugiej instancji wraz z uzasadnieniem, po złożeniu wniosku w tym przedmiocie stosownie do art. 387 § 3 kpc. Według art. 398[5] § 1 kpc, skargę kasacyjną wnosi się do sądu, który wydał zaskarżone orzeczenie, w terminie dwóch miesięcy od dnia doręczenia orzeczenia z uzasadnieniem stronie skarżącej. Wniesienie skargi kasacyjnej musi zatem poprzedzać złożenie przez stronę zamierzającą zaskarżyć prawomocny wyrok (lub inne orzeczenie) sądu drugiej instancji wniosku o sporządzenie uzasadnienia i doręczenie odpisu orzeczenia z uzasadnieniem (jeżeli sąd drugiej instancji sporządza uzasadnienie jedynie na wniosek strony - art. 387 § 1 zdanie drugie kpc) albo jedynie wniosku o doręczenie odpisu orzeczenia z uzasadnieniem (jeżeli sąd drugiej instancji sporządza uzasadnienie z urzędu - art. 387 § 1 zdanie pierwsze kpc).
Stosownie do art. 387 § 3 kpc orzeczenie z uzasadnieniem doręcza się stronie, która w terminie tygodniowym od ogłoszenia sentencji zażądała jego doręczenia. Zawarte w zdaniu pierwszym in fine art. 387 § 3 kpc sformułowanie "zażądała jego doręczenia" musi być odniesione do początku całego zdania, a mianowicie do sformułowania "orzeczenie z uzasadnieniem doręcza się". Inaczej mówiąc, sformułowanie "zażądała jego doręczenia" nie dotyczy żądania doręczenia samego orzeczenia (jego sentencji), lecz żądania doręczenia orzeczenia (jego sentencji) razem z uzasadnieniem. Profesjonalny pełnomocnik powinien znać i dostrzegać różnicę pomiędzy żądaniem doręczenia samego orzeczenia (jego sentencji) oraz orzeczenia z uzasadnieniem. Prawidłowo sformułowany wniosek składany na podstawie art. 387 § 3 kpc powinien zatem zawierać w sposób wyraźny sformułowane żądanie doręczenia orzeczenia z uzasadnieniem.
Treść art. 398[5] § 1 kpc należy rozumieć w ten sposób, że termin dwóch miesięcy na wniesienie skargi kasacyjnej liczony jest od daty doręczenia orzeczenia sądu drugiej instancji dokonanego w sposób opisany w art. 387 § 3 kpc. To z kolei oznacza, że tylko wtedy, gdy strona zażądała w terminie tygodniowym od ogłoszenia orzeczenia doręczenia jej orzeczenia wraz z jego uzasadnieniem, można mówić, że spełnione zostało wstępne wymaganie dla powstania możliwości wniesienia skargi kasacyjnej. Jeżeli strona z takim żądaniem nie wystąpiła, bądź też występując z nim przekroczyła siedmiodniowy termin do zgłoszenia żądania doręczenia orzeczenia wraz z uzasadnieniem (art. 387 § 3 kpc), dwumiesięczny termin, przewidziany w art. 398[5] § 1 kpc, w ogóle nie może rozpocząć biegu, a tym samym niemożliwe jest wniesienie skargi kasacyjnej (por. postanowienia Sądu Najwyższego z 11 grudnia 1996 r. I PKN 45/96 OSNAPiUS 1997/14 poz. 254; z 7 lutego 1997 r. II UZ 25/96 OSNAPiUS 1998/3 poz. 103; z 2 czerwca 1997 r. I PKN 136/97 OSNAPiUS 1998/2 poz. 44; z 30 stycznia 1998 r. III CKU 106/97 Prokuratura i Prawo - dodatek 1998/6 poz. 30; z 19 kwietnia 1999 r. II CZ 23/99 OSNC 1999/11 poz. 195; z 10 marca 2000 r. IV CZ 18/2000 OSNC 2000/10 poz. 181; por. też wyrok z 19 marca 1997 r. II CKN 31/97 OSP 1997/11 poz. 208 i postanowienie z 26 kwietnia 2001 r. II CZ 146/2000 OSNC 2001/12 poz. 180).
Dla skutecznego wniesienia skargi kasacyjnej ważna jest czynność złożenia wniosku o doręczenie wyroku sądu drugiej instancji z uzasadnieniem zgodnie z art. 387 § 3 kpc. Wniosek ten musi być precyzyjnie sformułowany, gdyż według art. 9 kpc strony mają prawo otrzymywać z akt sprawy odpisy wszelkich orzeczeń. Strona może więc w każdym czasie zwrócić się o doręczenie jej odpisu wyroku (samej sentencji lub także uzasadnienia), także po upływie terminów do złożenia wniosku o sporządzenie uzasadnienia orzeczenia i doręczenie orzeczenia z uzasadnieniem. Doręczenie samej sentencji orzeczenia (np. wyroku) sądu drugiej instancji bez jego uzasadnienia nie jest doręczeniem orzeczenia w rozumieniu art. 398[5] kpc (por. postanowienie Sądu Najwyższego z 25 listopada 1997 r. I PZ 39/97 OSNAPiUS 1998/18 poz. 545). Dlatego też złożenie wniosku o doręczenie odpisu wyroku sądu drugiej instancji w terminie tygodniowym od jego ogłoszenia nie oznacza jeszcze, że strona wnosi o doręczenie odpisu wyroku z uzasadnieniem w celu złożenia skargi kasacyjnej.
Z art. 387 § 3 zdanie pierwsze kpc wynika, że prawidłowo sformułowany wniosek, z jakim na podstawie tego przepisu może zwrócić się do sądu strona zamierzająca wnieść skargę kasacyjną, powinien zawierać żądanie doręczenia orzeczenia (wyroku, postanowienia) z uzasadnieniem. W rozpoznawanej sprawie wniosek pełnomocnika strony pozwanej (pismo procesowe z 16 stycznia 2006 r. zatytułowane "wniosek o doręczenie wyroku") nie zawierał wyraźnego sformułowania żądania doręczenia orzeczenia z uzasadnieniem. Jednakże, ze względu na wyraźne powołanie się przez pełnomocnika, że domaga się doręczenia wydanego w przedmiotowej sprawie wyroku "na zasadzie art. 387 § 3 kpc", należało przyjąć - wbrew odmiennemu stanowisku Sądu Okręgowego - że "wniosek o doręczenie wyroku" z 12 stycznia 2006 r. nie był wnioskiem o doręczenie odpisu samej sentencji wyroku złożonym na podstawie art. 9 zdanie drugie kpc (czyli zgodnie z zasadą jawności wewnętrznej), lecz wnioskiem o doręczenie orzeczenia z uzasadnieniem jednoznacznie w celu wniesienia skargi kasacyjnej.
W orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjęto rygorystycznie, że niezgłoszenie przez radcę prawnego wniosku o doręczenie orzeczenia wraz z uzasadnieniem powoduje, że doręczeniu podlega orzeczenie bez uzasadnienia (por. wyrok Sądu Najwyższego z 11 kwietnia 2000 r. I PKN 583/99 OSNAPiUS 2001/18 poz. 555). Aprobując co do zasady wynikający z przytoczonego poglądu rygoryzm formalny - uzasadniony wysokimi kwalifikacjami profesjonalnych pełnomocników, od których można wymagać spełnienia stosunkowo prostych i oczywistych wymagań dotyczących złożenia prawidłowego wniosku o doręczenie orzeczenia sądu drugiej instancji z uzasadnieniem w celu wniesienia skargi kasacyjnej, należy zwrócić uwagę na istotną w rozpoznawanej sprawie okoliczność, a mianowicie, że "wniosek o doręczenie wyroku" został złożony w terminie przewidzianym w art. 387 § 3 kpc, a ponadto stwierdzono w nim wyraźnie, że żądanie zostaje zgłoszone "na zasadzie art. 387 § 3 kpc", co pozwala na przypisanie mu w istocie rangi wniosku o doręczenie orzeczenia z uzasadnieniem.
Nadmiernym formalizmem byłoby w takich okolicznościach odrzucenie wniosku strony, nawet sporządzonego przez radcę prawnego, w którym nie zawarto wyraźnego sformułowania dotyczącego żądania doręczenia uzasadnienia, jednak powołano się w nim na art. 387 § 3 kpc jako podstawę prawną tego żądania. Do wniosku o doręczenie odpisu orzeczenia z uzasadnieniem ma bowiem zastosowanie art. 130 § 1 zdanie drugie kpc, a zatem oczywiste niedokładności pisma nie stanowią przeszkody do nadania mu biegu i rozpoznania we właściwym trybie (por. postanowienie Sądu Najwyższego z 5 września 2001 r. I CZ 110/2001 Biuletyn Sądu Najwyższego 2002/1 str. 57). Gdy bowiem z okoliczności złożenia wniosku o doręczenie wyroku wynika w sposób niebudzący wątpliwości, że strona składa go w celu wniesienia skargi kasacyjnej, należy doręczyć jej odpis wyroku z uzasadnieniem, choćby w swoim piśmie procesowym nie zawarła wyraźnego sformułowania o doręczenie uzasadnienia. W rozpoznawanej sprawie istniały podstawy do potraktowania wniosku pełnomocnika strony pozwanej jako wniosku o doręczenie orzeczenia z uzasadnieniem, skoro z treści wniosku wynikało jednoznacznie, że pełnomocnik złożył go "na zasadzie art. 387 § 3 kpc". Sąd Okręgowy nietrafnie potraktował wniosek pełnomocnika pozwanej Spółki jako wniosek o doręczenie stronie odpisu sentencji wyroku złożony na podstawie art. 9 kpc. Słusznie skarżący podniósł w zażaleniu, że skoro w sposób wyraźny wskazał podstawę prawną swojego żądania, to jego intencja była jednoznaczna i nie mogła powodować przyjęcia przez Sąd Okręgowy domniemania, że zamiarem pełnomocnika było jedynie uzyskanie odpisu sentencji wyroku na podstawie art. 9 kpc.
Z przytoczonych względów zażalenie zasługiwało na uwzględnienie, wobec czego Sąd Najwyższy na podstawie art. 394[1] § 3 kpc w związku z art. 398[16] kpc postanowił jak w sentencji.
KANCELARIE PRAWNE
Adwokat + Radca Prawny + Notariusz + Doradca Podatkowy
tel. 503-300-503
Postanowienie Sądu Najwyższego - Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych
z dnia 29 listopada 2006 r.
II PZ 53/2006
Złożony przez pełnomocnika strony będącego adwokatem lub radcą prawnym wniosek, którego treścią jest żądanie uzasadnienia wyroku sądu drugiej instancji, nie może być utożsamiany z żądaniem doręczenia wyroku wraz z uzasadnieniem na podstawie art. 387 § 3 kpc i pozostaje bez wpływu na rozpoczęcie biegu terminu do wniesienia skargi kasacyjnej.
Uzasadnienie
Postanowieniem z dnia 28 czerwca 2006 r. Sąd Okręgowy w Gorzowie Wielkopolskim odrzucił skargę kasacyjną powódki Anny M. od wyroku tego Sądu z dnia 14 marca 2006 r. którym oddalono jej apelację w sprawie przeciwko Bankowi (...) SA w W. o odszkodowanie. W uzasadnieniu postanowienia wskazano, że w dacie zapadnięcia wyroku reprezentujący powódkę pełnomocnik będący adwokatem wystąpił z wnioskiem o doręczenie jego uzasadnienia. Uzasadnienie wyroku zostało sporządzone i doręczone pełnomocnikowi powódki, a w dniu 14 czerwca 2006 r. wniósł on skargę kasacyjną. Tymczasem stosownie do art. 398[5] § 1 kpc skargę kasacyjną wnosi się do sądu, który wydał zaskarżone orzeczenie, w terminie dwóch miesięcy od dnia doręczenia orzeczenia z uzasadnieniem. Oznacza to, że warunkiem skutecznego wniesienia skargi kasacyjnej jest uprzednie otrzymanie odpisu wyroku sądu drugiej instancji wraz z uzasadnieniem po złożeniu przez stronę wniosku w tym przedmiocie zgodnie z treścią art. 387 § 1 i 3 kpc. Przepis art. 398[5] § 1 kpc należy więc rozumieć w ten sposób, że dwumiesięczny termin do wniesienia skargi kasacyjnej liczony jest od dnia doręczenia orzeczenia w sposób prawidłowy, zgodny z treścią art. 387 kpc. To z kolei oznacza, że tylko wtedy, gdy strona zażądała w terminie tygodniowym doręczenia jej orzeczenia wraz z jego uzasadnieniem można mówić o spełnieniu wstępnego wymogu dla powstania możliwości wniesienia skargi kasacyjnej. Kiedy natomiast strona z żądaniem doręczenia orzeczenia wraz z uzasadnieniem nie wystąpiła, dwumiesięczny termin przewidziany w art. 398[5] § 1 kpc w ogóle nie może rozpocząć biegu, a tym samym niemożliwe staje się wniesienie skargi kasacyjnej. Z tych powodów wniosek składany przez stronę musi być sformułowany precyzyjnie, tak aby nie było wątpliwości, czy stronie chodzi wyłącznie o odpis, czy też o wydanie orzeczenia z uzasadnieniem. Wniosek strony nie musi wskazywać celu jego złożenia, ale przepisy art. 387 i 398[5] § 1 kpc wyraźnie przewidują, że dotyczyć ma doręczenia orzeczenia z uzasadnieniem.
W zażaleniu na powyższe postanowienie powódka zarzuciła obrazę art. 398[5] § 1 kpc, przez niewłaściwe zastosowanie zawartej w tym przepisie normy prawnej, art. 398[6] § 2 kpc, przez odrzucenie skargi kasacyjnej pomimo braku którejkolwiek negatywnej przesłanki w nim zawartej oraz art. 65 § 1 i 2 kpc, przez jego niezastosowanie i uznanie, że złożony w terminie wniosek nie był zapowiedzią wniesienia skargi kasacyjnej. W konsekwencji skarżąca wniosła o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy Sądowi drugiej instancji w celu nadania biegu skardze kasacyjnej.
W uzasadnieniu zażalenia podniesiono, że zgodnie z normą prawną zawartą w art. 61 § 1 i 2 kpc oświadczenie woli należy tłumaczyć tak, jak tego wymagają ze względu na okoliczności, w których zostało złożone, zasady współżycia społecznego oraz ustalone zwyczaje, zaś w umowach należy badać jaki był zgodny zamiar stron i cel umowy, aniżeli opierać się na jej dosłownym brzmieniu. Wniosek o doręczenie wyroku zawierał oczywistą omyłkę pisarską przez brak słowa "wyroku", czy też "orzeczenia". Okoliczność, że wniosek został złożony w terminie oraz niekorzystny dla powódki wynik sprawy wymagały potraktowania oświadczenia woli w nim zawartego jako zapowiedzi skargi kasacyjnej z wszelkimi tego konsekwencjami. Sąd drugiej instancji powinien zatem postąpić zgodnie z art. 61 § 1 kc.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie. Stosownie do art. 398[5] § 1 kpc skargę kasacyjną wnosi się do sądu, który wydał zaskarżone orzeczenie, w terminie dwóch miesięcy od dnia doręczenia orzeczenia z uzasadnieniem stronie skarżącej. Z kolei w myśl art. 387 § 3 kpc orzeczenie z uzasadnieniem doręcza się tej stronie, która w terminie tygodniowym od ogłoszenia sentencji zażądała doręczenia. W przepisie tym jednoznacznie chodzi o żądanie doręczenia "orzeczenia z uzasadnieniem", a zatem jeżeli strona zażądała doręczenia tylko sentencji orzeczenia lub tylko uzasadnienia, doręczeniu podlega sama sentencja lub samo uzasadnienie, szczególnie w sytuacji, gdy z żądaniem takim wystąpił pełnomocnik strony będący adwokatem lub radcą prawnym, od którego należy wymagać należytego wykonywania elementarnych zadań warsztatowych, w tym prawidłowego od strony formalnej sporządzania pism procesowych. Rzeczą profesjonalnego pełnomocnika jest dochowanie szczególnej staranności przy sporządzaniu każdego pisma procesowego i zamieszczenie w nim w prawidłowy sposób wszystkich niezbędnych elementów, zaś sąd nie ma obowiązku wyinterpretowywania z jego treści elementów brakujących lub przytoczonych w nieprawidłowy sposób bądź domyślania się celu, w jakim strona występuje z danym wnioskiem. W konsekwencji jeśli strona zaniechała wystąpienia z żądaniem doręczenia orzeczenia wraz z uzasadnieniem należy uznać, że nie jest uprawniona do wniesienia skargi kasacyjnej. Warunkiem skutecznego wniesienia tego nadzwyczajnego środka odwoławczego jest bowiem uprzednie doręczenie stronie odpisu wyroku sądu drugiej instancji z uzasadnieniem po złożeniu przez stronę wniosku w tym przedmiocie w trybie art. 387 § 3 kpc. Termin do wniesienia skargi kasacyjnej biegnie zatem od doręczenia dokonanego prawidłowo, czyli zgodnie z wymaganiami art. 387 § 3 kpc, zaś w sytuacji gdy z żądaniem takim strona nie wystąpiła, przewidziany w art. 398[5] § 1 kpc termin nie może w ogóle rozpocząć biegu, a tym samym wniesienie skargi kasacyjnej jest niemożliwe (por. także wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 kwietnia 2000 r. I PKN 583/99 OSNAPiUS 2001/18 poz. 555 oraz postanowienia z dnia 7 stycznia 2003 r. I PZ 104/2002 OSNP 2004/13 poz. 231 i z dnia 14 września 2004 r. III CZ 74/2004 LexPolonica nr 1629949). W konsekwencji złożony przez pełnomocnika strony, będącego adwokatem lub radcą prawnym, wniosek, którego treścią jest żądanie uzasadnienia wyroku sądu drugiej instancji, nie może być utożsamiany z żądaniem doręczenia takiego wyroku wraz z uzasadnieniem na podstawie art. 387 § 3 kpc i pozostaje bez wpływu na rozpoczęcie biegu terminu do wniesienia skargi kasacyjnej (por. także postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 9 grudnia 1998 r. III CZ 149/98 niepublikowane).
Podniesiony w zażaleniu zarzut naruszenia przez Sąd drugiej instancji art. 65 § 1 i 2 kpc polega na nieporozumieniu, gdyż przepis ten reguluje kwestię zdolności do czynności procesowych i nie znajduje w sprawie zastosowania, podobnie jak przytoczone w uzasadnieniu zażalenia przepisy art. 61 § 1 i 2 kpc i art. 61 § 1 kc. Pierwszy z nich dotyczy wytaczania przez organizacje społeczne powództw na rzecz obywateli, drugi zaś chwili złożenia oświadczenia woli i możliwości jego skutecznego odwołania. Z przywołanej w uzasadnieniu zażalenia treści art. 65 § 1 i 2 kc wydaje się wynikać, że skarżącemu chodzi o ten właśnie przepis. Jednakże dotyczy on czynności prawnych wywołujących skutki materialnoprawne, a nie czynności procesowych, do których należy złożenie wniosku o doręczenie wyroku sądu wraz z uzasadnieniem.
Z powyższych względów zażalenie podlega oddaleniu na podstawie art. 398[14] kpc w związku z art. 394[1] § 3 kpc.
KANCELARIE PRAWNE
Adwokat + Radca Prawny + Notariusz + Doradca Podatkowy
tel. 503-300-503
Postanowienie Sądu Najwyższego - Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych
z dnia 16 maja 2006 r.
III UZ 6/2006
Wniosek o doręczenie orzeczenia sądu drugiej instancji wraz z uzasadnieniem złożony na podstawie art. 387 § 3 kpc nie jest czynnością procesową związaną z postępowaniem przed Sądem Najwyższym w rozumieniu art. 87[1] § 1 kpc.
Uzasadnienie
Zaskarżonym postanowieniem Sąd Okręgowy w Przemyślu odrzucił skargę kasacyjną Józefa S. - Przedsiębiorstwa Budowlano - Usługowego "S.-P." Spółka Jawna w S. W uzasadnieniu postanowienia Sąd wskazał, że 15 grudnia 2005 r. Sąd Okręgowy w Przemyślu ogłosił wyrok, którym oddalił apelację Józefa S. - PBU "S.-P." S.J. w S. i uczestnika Józefa D. od wyroku Sądu Rejonowego w Przemyślu z dnia 15 września 2005 r. (...), odnoszącego się do zasad ustalania podstawy wymiaru zasiłku chorobowego oraz wysokości zasiłku chorobowego dla Józefa D. W ustawowym terminie wniosek o wydanie odpisu tego wyroku z uzasadnieniem złożył osobiście wnioskodawca Józef S. - PBU "S.-P." S.J. w S. oraz pełnomocnik uczestnika postępowania adwokat Mirosław L. Odpis wyroku z uzasadnieniem doręczono wnioskodawcy 5 stycznia 2006 r., zaś pełnomocnikowi uczestnika postępowania 4 stycznia 2006 r. W toku postępowania przed Sądem pierwszej i drugiej instancji Józef S. - PBU "S.-P." S.J. w S. występował samodzielnie, bez pełnomocnika. Dnia 8 lutego 2006 r. pełnomocnik wnioskodawcy adwokat Andrzej S. złożył skargę kasacyjną, dołączając stosowne pełnomocnictwo. Następnie Sąd Okręgowy zauważył, że warunkiem formalnym wymaganym przy składaniu skargi kasacyjnej jest zachowanie trybu związanego z przymusem adwokackim. Zgodnie z art. 87[1] § 1 zdanie drugie kpc przymus adwokacki dotyczy także czynności procesowych związanych z postępowaniem przed Sądem Najwyższym, które są podejmowane przed sądem niższej instancji. Taką czynnością jest złożenie przez stronę wniosku o doręczenie odpisu wyroku sądu drugiej instancji wraz z uzasadnieniem. Czynność ta dotyczy postępowania związanego z postępowaniem przed Sądem Najwyższym, a podejmowana jest przed sądem niższej instancji. Z tego względu skarga kasacyjna wnioskodawcy Józefa S. - PBU "S.-P." S.J. w S. podlega odrzuceniu z uwagi na niedochowanie przez wnioskodawcę przymusu adwokackiego przy składaniu wniosku o doręczenie wyroku sądu drugiej instancji z uzasadnieniem.
W zażaleniu od powyższego postanowienia Józef S. - Przedsiębiorstwo Budowlano - Usługowe "S.-P." Spółka Jawna w S. zarzucił Sądowi Okręgowemu naruszenie art. 87[1] § 1 kpc i wniósł o jego zmianę i nadanie biegu procesowego skardze kasacyjnej lub o jego uchylenie w całości i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu w Przemyślu do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie zasługuje na uwzględnienie. Wbrew stanowisku Sądu Okręgowego wniosek o doręczenie orzeczenia sądu drugiej instancji wraz z uzasadnieniem złożony na podstawie art. 387 § 3 kpc nie jest czynnością procesową związaną z postępowaniem przed Sądem Najwyższym w rozumieniu art. 87[1] § 1 kpc. Czynność ta nie ma bowiem bezpośredniego związku z postępowaniem przed Sądem Najwyższym. Jak wskazał Sąd Najwyższy w postanowieniu z 20 października 2005 r. IV CZ 99/2005 (niepublikowane) twierdzenie, że bez złożenia wniosku o doręczenie orzeczenia z uzasadnieniem nie można skutecznie wnieść skargi kasacyjnej jest nieprzekonujące. Posługując się takim rozumowaniem, można byłoby dojść do absurdalnych wniosków, np. że wniesienie pozwu w sprawie kasacyjnej jest czynnością związaną z postępowaniem przed Sądem Najwyższym, bo bez wytoczenia powództwa nie da się wnieść skargi kasacyjnej (zob. też postanowienie Sądu Najwyższego z 11 października 2005 r. V CZ 112/2005 OSNC 2006/7-8 poz. 131). Należy też wskazać, że w judykaturze Sądu Najwyższego od dawna dominuje pogląd, że czynnością wszczynającą postępowanie kasacyjne, a więc postępowanie przed Sądem Najwyższym, co należy odnieść do wykładni art. 87[1] kpc, jest wniesienie skargi kasacyjnej (np. orzeczenie z 15 lutego 1935 r. C.III. 361/34 Głos Sądowy 1936/4 i. 339; uchwała całej Izby Cywilnej Sądu Najwyższego z 23 lutego 1935 r. - zasada prawna - C. Prez. 51/34 Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 1935/1 str. 207; postanowienia: z 8 kwietnia 1998 r. III CZ 41/98, niepublikowane, z 24 czerwca 1999 r. III CZ 49/99, niepublikowane, z 29 września 1999 r. III CKN 944/99 Monitor Prawniczy 2006/8 str. 432 i z 26 kwietnia 2001 r. II CZ 10/2001, niepublikowane). Również przewidziane w art. 387 § 1 kpc żądanie doręczenia wyroku z uzasadnieniem nie stanowi w sensie instytucjonalnym "zapowiedzi skargi kasacyjnej" i może być wniesione nie tylko w sprawie, w której skarga kasacyjna przysługuje, a w sprawie kasacyjnej także przez osobę niemogącą wnieść skargi, np. wygrywającą sprawę (zob. Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz tom I, pod red. T. Erecińskiego, Warszawa 2006, str. 259-260).
Z powyższych względów na mocy art. 394[1] § 2 kpc i art. 398[15] kpc w związku z art. 394[1] § 3 kpc Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji postanowienia.
KANCELARIE PRAWNE
Adwokat + Radca Prawny + Notariusz + Doradca Podatkowy
tel. 503-300-503
Postanowienie Sądu Najwyższego - Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych
z dnia 13 stycznia 2006 r.
I UZ 44/2005
Rozpoznanie zażalenia na postanowienie o odrzuceniu kasacji jest niezależne od wyniku rozpoznania jednoczesnych wniosków o przywrócenie terminu do złożenia wniosku o doręczenie uzasadnienia wyroku sądu drugiej instancji i do wniesienia kasacji.
Uzasadnienie
Sąd Apelacyjny w Katowicach wyrokiem z 8 czerwca 2004 r. oddalił apelację Tadeusza D. od wyroku Sądu Okręgowego w Bielsku-Białej oddalającego jego odwołanie od decyzji organu rentowego odmawiającej mu jednorazowego odszkodowania wobec zakwestionowania ustalenia, iż miał miejsce wypadek w drodze do pracy.
Odwołujący się 26 stycznia 2005 r. złożył wniosek o doręczenie uzasadnienia wyroku Sądu Apelacyjnego, a 11 kwietnia 2005 r. wniósł sporządzoną osobiście skargę kasacyjną.
Zaskarżonym postanowieniem Sąd Apelacyjny odrzucił kasację jako wniesioną po terminie z braku wniosku o doręczenie wyroku z uzasadnieniem w terminie tygodniowym od ogłoszenia wyroku (art. 393[5] kpc w związku z art. 393[4] § 1 i art. 387 § 3 kpc) oraz wobec sporządzenia jej osobiście przez odwołującego się (art. 393[5] kpc i art. 393[2] § 1 kpc).
W piśmie z 25 lipca 2005 r. pełnomocnik odwołującego się zawarł jednocześnie zażalenie na postanowienie o odrzuceniu kasacji oraz wnioski o przywrócenie na podstawie art. 168 § 1 kpc terminów do: 1) złożenia wniosku o doręczenie wyroku Sądu Apelacyjnego z 8 czerwca 2004 r.; 2) złożenia kasacji od tego wyroku; 3) podpisania kasacji przez profesjonalnego pełnomocnika; 4) rozpoznania kasacji. W uzasadnieniu podniósł zasadniczo, że odwołujący się nie został pouczony o obowiązku złożenia wniosku o doręczenie uzasadnienia wyroku w terminie do wniesienia kasacji oraz inne okoliczności dla przywrócenia terminów do czynności procesowych.
Wnioski o przywrócenie terminów do czynności procesowych zostały wyłączone do rozpoznania przez Sąd Apelacyjny, a zażalenie na postanowienie o odrzuceniu kasacji zostało przedstawione do rozpoznania Sądowi Najwyższemu.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Przede wszystkim stwierdzić należy, że rozpoznaniu podlega jedynie zażalenie na postanowienie o odrzuceniu kasacji. Porządkująco stwierdzić trzeba również to, że ze względu na datę wyroku Sądu drugiej instancji zastosowanie mają przepisy Kodeksu postępowania cywilnego sprzed zmiany wprowadzonej ustawą z 22 grudnia 2004 r. (Dz. U. 2005 r. Nr 13 poz. 98 - art. 3).
Nie trzeba szerzej argumentować, gdyż żalący sam to zauważa, że czynność procesowa odbywa się w określonym czasie, stąd albo zachowuje wymagany termin albo jest spóźniona. Zatem zażalenie na postanowienie o odrzuceniu kasacji wniesionej po terminie, jak i wnioski o przywrócenie terminów do dokonania czynności ją warunkujących, wyłączają się wzajemnie.
Do rozpoznania wniosku o przywrócenie terminu do czynności procesowej właściwy jest sąd, w którym czynność ta miała być dokonana (art. 169 § 1, art. 387 § 3 i art. 393[4] § 1(1) kpc). Zatem po wniesieniu przez odwołującego się pisma zawierającego zażalenie na postanowienie o odrzuceniu kasacji oraz wniosku o przywrócenie terminów do czynności procesowych, Sąd Apelacyjny właściwie wyłączył je do odrębnego rozpoznania. Procesowo rozpoznanie zażalenia na postanowienie o odrzuceniu kasacji jest niezależne od wyniku rozpoznania złożonych równocześnie wniosków o przywrócenie terminu do czynności procesowych. Brak bowiem podstaw do odwlekania rozpoznania takiego zażalenia do czasu rozpoznania złożonego równocześnie wniosku o przywrócenie terminu do czynności procesowej, zresztą nie taki jest też przedmiot zażalenia. Nie wyklucza to późniejszej kontroli postanowienia rozstrzygającego o wniosku o przywrócenie terminu w trybie art. 380 kpc w związku z kontrolą przez Sąd Najwyższy postanowienia kończącego postępowanie w sprawie (art. 393[18](2) kpc). Co do obecnego zażalenia, to niesporne jest to, że odwołujący się nie złożył wniosku o doręczenie uzasadnienia wyroku w terminie tygodniowym od jego ogłoszenia, jak i to, że kasację sporządził i wniósł osobiście. Kasacja była zatem niedopuszczalna z obu tych przyczyn na podstawie przepisów prawidłowo powołanych przez Sąd Apelacyjny i zasadnie podlegała odrzuceniu. Kasacja podlega odrzuceniu jako niedopuszczalna z uwagi na przekroczenie terminu do złożenia wniosku o doręczenie wyroku wraz z uzasadnieniem. Zgodnie z art. 387 § 3 zdanie pierwsze kpc, termin ten wynosi tydzień od ogłoszenia sentencji wyroku (zob. postanowienia Sądu Najwyższego: z 27 listopada 1998 r. I PKN 462/98 Prokuratura i Prawo - dodatek 1999/7-8 str. 47, z 11 grudnia 1996 r. I PKN 45/96 OSNAPiUS 1997/14 poz. 254, z 13 marca 1997 r. I PKN 44/97 OSNAPiUS 1997/23 poz. 469 i z 18 kwietnia 1997 r. I PZ 12/97 OSNAPiUS 1997/23 poz. 469). Natomiast wniesienie kasacji przez samą stronę, jeśli nie ma ona kwalifikacji wymienionych w art. 393[2] § 2(3) kpc, nie jest brakiem formalnym, usuwalnym w trybie art. 130 § 1 kpc. Kasacja taka podlega odrzuceniu na podstawie art. 393[5](4) kpc (postanowienie Sądu Najwyższego z 14 stycznia 1997 r. I CZ 23/96 OSNC 1997/6-7 poz. 77).
Z tych względów Sąd Najwyższy postanowił jak w sentencji na mocy art. 385 w związku z art. 393[18] § 1 i § 3 oraz art. 397 § 1 kpc.
KANCELARIE PRAWNE
Adwokat + Radca Prawny + Notariusz + Doradca Podatkowy
tel. 503-300-503
Postanowienie Sądu Najwyższego - Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych
z dnia 16 grudnia 2005 r.
II PZ 45/2005
1. Strona, która z żądaniem doręczenia wyroku sądu drugiej instancji z uzasadnieniem wystąpiła przed jego ogłoszeniem, nie jest uprawniona do wniesienia skargi kasacyjnej (art. 398[5] § 1 w związku z art. 387 § 3 kpc).
2. Przepis art. 48 § 1 pkt 5 kpc nie odnosi się do udziału sędziego w wydaniu orzeczenia w postępowaniu dotyczącym badania dopuszczalności skargi kasacyjnej.
Uzasadnienie
Postanowieniem z dnia 21 czerwca 2005 r. Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Świdnicy odrzucił skargę kasacyjną Marka M. od wyroku tego Sądu z dnia 28 kwietnia 2005 r., którym oddalono apelację powoda w sprawie o ustalenie istnienia stosunku pracy.
Sąd Okręgowy wskazał, iż postanowieniem z dnia 6 maja 2005 r. odrzucono - jako przedwczesny - wniosek powoda z dnia 25 kwietnia 2005 r. o doręczenie wyroku Sądu drugiej instancji wraz z uzasadnieniem. Zażalenie powoda na powyższe postanowienie zostało - jako niedopuszczalne - odrzucone postanowieniem z dnia 18 maja 2005 r. Powód w dniu 30 maja 2005 r. wniósł skargę kasacyjną. W tej sytuacji, skoro warunkiem skutecznego wniesienia skargi kasacyjnej jest uprzednie otrzymanie przez stronę odpisu wyroku sądu drugiej instancji z uzasadnieniem (art. 398[5] § 1 kpc), przeto strona, która zaniechała wystąpienia z powyższym żądaniem, nie jest uprawniona do wniesienia skargi. Jeżeli bowiem nie doręczono odpisu wyroku z uzasadnieniem, dwumiesięczny termin do wniesienia skargi nie może rozpocząć biegu, a tym samym niemożliwe jest jej wniesienie.
Zażalenie na powyższe postanowienie (nazwane "skargą") wniósł powód, zarzucając naruszenie przepisów postępowania, to jest art. 48 § 1 pkt 5 kpc w związku z art. 48 § 3 kpc, poprzez "dopuszczenie do orzekania sędziów, którzy w przedmiotowej sprawie orzekali". Powód wskazał, iż o odrzuceniu skargi kasacyjnej orzekali między innymi sędziowie biorący udział w wydaniu wskazanych wyżej postanowień z dnia 6 maja i 18 maja 2005 r. W zażaleniu wyrażony został również pogląd, że wniosek "o doręczenie wyroku wraz z uzasadnieniem w przypadku niekorzystnego rozstrzygnięcia dla strony", zgłoszony do protokołu rozprawy przed zapadnięciem orzeczenia, uznać należy za skutecznie złożone żądanie doręczenia wyroku wraz z uzasadnieniem.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Nieuzasadniony jest zarzut naruszenia zaskarżonym postanowieniem art. 48 § 1 pkt 5 i § 3 kpc. Zgodnie z art. 48 § 1 pkt 5 kpc wyłączeniu z mocy ustawy podlega sędzia, który w niższej instancji brał udział w wydaniu zaskarżonego orzeczenia. Przepis ten dotyczy więc sytuacji, gdy w składzie rozpoznającym skargę kasacyjną w Sądzie Najwyższym znalazłby się sędzia, który brał udział w wydaniu zaskarżonego wyroku w instancji niższej. Taka sytuacja w rozpoznawanej sprawie nie zachodzi. Odrzucenie skargi kasacyjnej ze względu na jej niedopuszczalność na podstawie art. 398[6] § 2 kpc nie ma nic wspólnego z rozpatrywaniem jej zasadności, a stanowi jedynie skutek formalnego badania dopuszczalności skargi kasacyjnej, między innymi co do tego, czy został zachowany termin do jej wniesienia. Ocena dopuszczalności skargi kasacyjnej - stosownie do art. 398[6] § 2 kpc - w pierwszej kolejności należy do sądu drugiej instancji, a więc tej samej, w której zostało wydane orzeczenie zaskarżone kasacją. Przepis art. 48 § 1 pkt 5 kpc nie odnosi się natomiast w jakimkolwiek zakresie do udziału sędziego w wydaniu orzeczenia w postępowaniu międzyinstancyjnym. Zarzut naruszenia przez Sąd drugiej instancji art. 48 § 3 kpc jest niezrozumiały. Zgodnie z powołanym unormowaniem sędzia, który brał udział w wydaniu orzeczenia objętego skargą o wznowienie, nie może orzekać co do tej skargi. Przedmiotu rozpoznania w niniejszej sprawie nie stanowi skarga o wznowienie postępowania, a tym samym powołany przepis nie znajduje zastosowania.
Błędny jest również pogląd skarżącego, iż wniosek o doręczenie orzeczenia z uzasadnieniem złożony przed ogłoszeniem sentencji orzeczenia wywołuje skutki procesowe. Zgodnie z art. 398[5] § 1 kpc skargę kasacyjną wnosi się do sądu, który wydał zaskarżone orzeczenie, w terminie dwóch miesięcy od dnia doręczenia orzeczenia z uzasadnieniem stronie skarżącej. Oznacza to, że warunkiem formalnym, dotyczącym zachowania terminu do wniesienia skargi kasacyjnej, jest wcześniejsze wystąpienie przez stronę skarżącą z wnioskiem o doręczenie jej odpisu orzeczenia z uzasadnieniem stosownie do art. 387 § 3 kpc. Wniosek o doręczenie orzeczenia z uzasadnieniem (tzw. zapowiedź skargi kasacyjnej) należy zgłosić w terminie tygodniowym od ogłoszenia sentencji orzeczenia. Termin tygodniowy na zgłoszenie wniosku o doręczenie orzeczenia z uzasadnieniem rozpoczyna bieg od chwili ogłoszenia sentencji orzeczenia. A zatem wniosek o doręczenie wyroku z uzasadnieniem może być skutecznie złożony dopiero po ogłoszeniu sentencji wyroku, zaś wniosek złożony przed ogłoszeniem sentencji orzeczenia jest przedwczesny i nie wywołuje skutków procesowych, w tym zwłaszcza skutku w postaci otwarcia terminu do wniesienia skargi kasacyjnej.
Strona, która zaniechała wystąpienia z żądaniem doręczenia orzeczenia z uzasadnieniem w terminie tygodniowym, licząc od chwili ogłoszenia sentencji orzeczenia, nie jest uprawniona do wniesienia skargi kasacyjnej. Regulację zawartą w art. 398[5] § 2 kpc należy rozumieć w ten sposób, że termin dwumiesięczny liczony jest od doręczenia orzeczenia dokonanego w sposób prawidłowy, tj. zgodnie z wymaganiami przewidzianymi w art. 387 § 3 kpc. To zaś oznacza, że tylko wtedy, gdy strona zażądała w terminie tygodniowym od ogłoszenia sentencji doręczenia jej orzeczenia z uzasadnieniem, można mówić, iż spełnione zostało wstępne wymaganie dla powstania możliwości wniesienia skargi kasacyjnej. W razie gdy z takim żądaniem nie wystąpiła w ogóle bądź też wystąpiła z nim przed ogłoszeniem sentencji orzeczenia lub występując z nim przekroczyła siedmiodniowy termin do zgłoszenia żądania doręczenia orzeczenia z uzasadnieniem, termin dwóch miesięcy przewidziany w art. 398[5] § 1 kpc w ogóle nie może rozpocząć swojego biegu, a tym samym niemożliwe jest wniesienie skargi kasacyjnej (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 15 września 2000 r. I PKN 406/2000 OSNAPiUS 2002/8 poz. 190).
W rozpoznawanej sprawie nie budzi wątpliwości, iż powód wniosek o doręczenie odpisu wyroku z uzasadnieniem złożył w dniu 25 kwietnia 2005 r., a więc w dacie poprzedzającej ogłoszenie sentencji wyroku, które nastąpiło w dniu 28 kwietnia 2005 r.
W tych warunkach zażalenie powoda podlega oddaleniu na podstawie art. 398[14] w związku z art. 394[1] § 3 kpc.
KANCELARIE PRAWNE
Adwokat + Radca Prawny + Notariusz + Doradca Podatkowy
tel. 503-300-503
Postanowienie Sądu Najwyższego - Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych
z dnia 15 grudnia 2005 r.
I UZ 32/2005
W razie wniesienia pisma do sądu niewłaściwego, strona we wniosku o przywrócenie terminu do dokonania czynności procesowej nie może skutecznie powoływać się na to, że uchybienie terminu nastąpiło z powodu "przetrzymania" pisma przez sąd niewłaściwy i przekazania go sądowi właściwemu po terminie do dokonania czynności procesowej.
Uzasadnienie
Sąd Okręgowy w Gliwicach - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z 16 lipca 2003 r. (...) zasądził od pozwanej Kopalni Węgla Kamiennego "B." SA w O. na rzecz powoda Romualda S. kwotę 68.070 zł z ustawowymi odsetkami tytułem odszkodowania.
Sąd Apelacyjny w Katowicach - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z 24 lutego 2004 r. (...) w wyniku uwzględnienia apelacji strony pozwanej zmienił zaskarżony wyrok Sądu Okręgowego w Gliwicach i oddalił powództwo Romualda S.
Pismem z 25 lutego 2004 r. pełnomocnik powoda zwrócił się do Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gliwicach "o pisemne sporządzenie uzasadnienia wyroku z dnia 24 lutego 2004 r." i doręczenie mu tego wyroku z uzasadnieniem, podając jako sygnaturę akt sprawy (...). Wniosek ten wpłynął do Sądu Okręgowego w Gliwicach 26 lutego 2004 r.
Następnie, przy piśmie z 8 marca 2004 r. Sąd Okręgowy w Gliwicach przesłał Sądowi Apelacyjnemu w Katowicach - "w ślad za aktami przesłanymi w dniu 24 listopada 2003 r." - wniosek pełnomocnika powoda o odpis uzasadnienia wyroku.
Wniosek o doręczenie odpisu wyroku z uzasadnieniem wpłynął do Sądu Apelacyjnego w Katowicach 9 marca 2004 r.
Z uwagi na przekroczenie terminu z art. 387 § 3 kpc, zarządzono doręczenie pełnomocnikowi powoda odpisu wyroku z uzasadnieniem w trybie art. 9 kpc z pouczeniem, że kasacja nie przysługuje z powodu przekroczenia 7-dniowego terminu do złożenia wniosku. Pomimo w ten sposób wyraźnie określonej podstawy doręczenia odpisu wyroku (art. 9 kpc, bez otwarcia terminu do wniesienia kasacji), w dniu 5 maja 2004 r. pełnomocnik powoda wniósł kasację od wyroku Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 24 lutego 2004 r. (...) doręczonego mu 13 kwietnia 2004 r.
Postanowieniem z 9 czerwca 2004 r. Sąd Apelacyjny w Katowicach odrzucił kasację pełnomocnika powoda jako niedopuszczalną. Sąd wskazał, że powód nie zażądał w terminie tygodniowym od ogłoszenia sentencji wyroku doręczenia mu jego odpisu z uzasadnieniem, w konsekwencji czego utracił prawo do zaskarżania tego wyroku kasacją. Sąd zwrócił uwagę, że pismo zawierające wniosek o doręczenie wyroku z uzasadnieniem wnosi się do sądu, który wydał zaskarżony wyrok, w terminie tygodniowym od ogłoszenia lub doręczenia stronie sentencji wyroku (por. postanowienie Sądu Najwyższego z 24 czerwca 2002 r. I PZ 55/2002). Skierowanie wniosku o doręczenie odpisu wyroku z uzasadnieniem do sądu niewłaściwego powoduje, że dla zachowania terminu do dokonania tej czynności istotne znaczenie ma data nadania pisma procesowego (wniosku o uzasadnienie) przez sąd niewłaściwy do sądu właściwego (por. postanowienia Sądu Najwyższego: z 14 listopada 1973 r. II CZ 183/73 OSPiKA 1974/5 poz. 97, z 6 grudnia 1965 r. I PZ 80/65 OSPiKA 1966/12 poz. 277, z 24 września 1998 r. III CKN 722/98).
Odpis postanowienia z 9 czerwca 2004 r. został doręczony pełnomocnikowi powoda 16 czerwca 2004 r. Pismem z 22 czerwca 2004 r., które wpłynęło do Sądu Apelacyjnego 25 czerwca 2004 r., pełnomocnik powoda złożył wniosek o przywrócenie terminu do złożenia wniosku o doręczenie odpisu wyroku Sądu Apelacyjnego z 24 lutego 2004 r. z uzasadnieniem wraz z wnioskiem o doręczenie odpisu tegoż wyroku z uzasadnieniem. Nie wiadomo, co prawda, czy został zachowany termin z art. 169 § 1 kpc na złożenie tego wniosku, liczony od chwili doręczenia pełnomocnikowi powoda odpisu postanowienia z 9 czerwca 2004 r., ponieważ Sąd Apelacyjny nie dołączył do akt sprawy - z niewiadomych przyczyn - koperty z nadania na poczcie wniosku o przywrócenie terminu do dokonania czynności procesowej (datownik poczty na kopercie stanowiłby dowód zachowania terminu z art. 169 § 1 kpc), jednak należało uznać, że merytoryczne rozpoznanie wniosku o przywrócenie terminu oznacza ustalenie Sądu, iż wniosek wpłynął w terminie do jego złożenia.
Uzasadniając wniosek o przywrócenie terminu pełnomocnik argumentował, że do uchybienia terminu do złożenia wniosku o sporządzenie i doręczenie wyroku Sądu Apelacyjnego z 24 lutego 2004 r. doszło nie z jego winy, albowiem przygotowany wniosek został "omyłkowo" skierowany do Sądu Okręgowego w Gliwicach, rozpoznającego sprawę w pierwszej instancji, dokąd wpłynął 26 lutego 2004 r. Sąd Okręgowy dopiero po upływie 11 dni przekazał wniosek do Sądu Apelacyjnego w Katowicach, który w dniu 13 kwietnia 2004 r. dokonał doręczenia odpisu wyroku z uzasadnieniem, nie informując pełnomocnika, w jakim trybie ono następuje. Pełnomocnik powoda podniósł, że jego zdaniem uchybienie terminu złożenia wniosku nie wynikało z winy leżącej po stronie powoda. Okoliczności sprawy wskazują, że do opóźnienia w terminowym złożeniu wniosku doszło ze względu na błędy w funkcjonowaniu wymiaru sprawiedliwości, polegające na nieuzasadnionej zwłoce w przekazaniu przedmiotowego wniosku do Sądu Apelacyjnego jako sądu właściwego przez Sąd Okręgowy w Gliwicach, zaś obciążanie stron powyższym błędem byłoby nie do pogodzenia z konstytucyjną zasadą państwa prawa.
Postanowieniem z dnia 24 września 2004 r. Sąd Apelacyjny oddalił wniosek powoda o przywrócenie terminu i jednocześnie odrzucił wniosek pełnomocnika powoda o doręczenie odpisu wyroku z uzasadnieniem. W uzasadnieniu postanowienia Sąd podniósł, że "twierdzenia pełnomocnika, jakoby zaistniała omyłka była wynikiem błędów w funkcjonowaniu wymiaru sprawiedliwości, a nie wynikała z jego celowego działania, mijają się z prawdą". Według Sądu, analiza treści znajdującego się w aktach sprawy wniosku pełnomocnika powoda z 26 lutego 2004 r. wskazuje jednoznacznie, że jego argumentacja "nie odpowiada faktom". Uzasadniając wniosek o przywrócenie terminu wskazał on, że wniosek z 26 lutego 2004 r. został "omyłkowo" skierowany do Sądu Okręgowego w Gliwicach. Treść pisma z 26 lutego 2004 r. wskazuje jednak, że omyłka nie dotyczyła jedynie błędnego skierowania przesyłki, lecz także celu jaki miała wywołać, gdyż wniosek ten został złożony w Sądzie Okręgowym jako sądzie pierwszej instancji osobiście i wskazywał jako adresata ten właśnie Sąd. Z działania pełnomocnika wynikało więc jednoznacznie, że zwracał się do Sądu Okręgowego o wydanie orzeczenia, co prawda z 24 lutego 2004 r., jednakże wskazywał sygnaturę akt sprawy w pierwszej instancji i jako adresata Sąd pierwszej instancji. Według Sądu Apelacyjnego, przedstawione fakty jednoznacznie przeczą twierdzeniom pełnomocnika i argumentacji przedstawionej w uzasadnieniu wniosku. Sąd Apelacyjny uznał, że zarzut związany z brakiem natychmiastowego przekazania wniosku do właściwego Sądu jest niezasadny właśnie z tej racji, że skoro adresatem wniosku był Sąd Okręgowy w Gliwicach, musiało dojść do sprawdzenia przedmiotu wniosku. Z jego treści jednoznacznie wynikało, że pełnomocnik domaga się wyroku właśnie tego Sądu. Trudno wymagać, aby Sąd Okręgowy, dysponując własną sygnaturą akt (na piśmie pełnomocnika) wiedział również, że dwa dni wcześniej doszło do wydania orzeczenia w tej sprawie przez Sąd Apelacyjny. Zaistniała rozbieżność między wskazaną przez pełnomocnika datą orzeczenia a sygnaturą akt sprawy, musiała zostać wyjaśniona przez Sąd pierwszej instancji. Sąd Apelacyjny przypomniał, że adwokat jako profesjonalny pełnomocnik, znając reguły związane z zaskarżaniem orzeczeń i prawidłowym składaniem wniosków w trybie art. 387 § 3 kpc, nie może powoływać się na omyłkę, tym bardziej, jeśli swoimi innymi błędami spowodował dodatkową "nieklarowność" sprawy. Według Sądu, powstała "omyłka" wynikała z działania adwokata, który jako profesjonalny pełnomocnik składając osobiście pismo procesowe w niewłaściwym sądzie musiał liczyć się z konsekwencjami związanymi z możliwością opóźnienia w przekazaniu pisma do sądu właściwego.
Pełnomocnik powoda wniósł zażalenie na powyższe postanowienie Sądu Apelacyjnego, domagając się zmiany zaskarżonego postanowienia, przywrócenia terminu do złożenia wniosku o doręczenie wyroku Sądu Apelacyjnego z 24 lutego 2004 r. (...) wraz z uzasadnieniem, doręczenie tegoż wyroku wraz z uzasadnieniem, względnie o uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazanie sprawy Sądowi Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania. Skarżący podniósł, że zgodnie z art. 168 § 1 zdanie pierwsze kpc, jeżeli strona nie dokonała w terminie czynności procesowej bez swojej winy, sąd na jej wniosek postanowi o przywróceniu terminu. Sąd Apelacyjny w Katowicach, rozstrzygając wniosek pełnomocnika o przywrócenie terminu do złożenia wniosku o doręczenie wyroku tego Sądu z 24 lutego 2004 r. wraz z uzasadnieniem, stanął na stanowisku, że niemożliwe jest przyjęcie, aby pełnomocnik powoda bez swojej winy nie dokonał w terminie czynności procesowej polegającej na wniesieniu żądania sporządzenia uzasadnienia wyroku z 24 lutego 2004 r. Kwestionując to zapatrywanie jako błędne, pełnomocnik powoda podniósł, że we wniosku o przywrócenie terminu szczegółowo opisał czasowy przebieg czynności podejmowanych w sprawie, wskazując w szczególności, iż omyłkowo zaadresowane pismo zawierające wniosek o sporządzenie uzasadnienia wyroku wpłynęło do Sądu Okręgowego w Gliwicach 26 lutego 2004 r. o godz. 12.15, a zatem w drugim dniu biegu terminu do zgłoszenia wniosku o sporządzenie uzasadnienia wyroku. Pismo to zostało przekazane do sądu właściwego po upływie ponad 11 dni, a więc po zakończeniu biegu ustawowego terminu do złożenia wniosku. Z powyższego wynika, że Sąd Okręgowy dysponował czasem blisko sześciu dni na "dokonanie wykładni pisma" i nadanie mu właściwego biegu, względnie na wezwanie pełnomocnika powoda do usunięcia nieścisłości. W ocenie pełnomocnika powoda, jego wniosek złożony w Sądzie Okręgowym w Gliwicach 26 Iutego 2004 r. wskutek wadliwych działań administracyjnych Sądu pierwszej instancji został przesłany do sądu właściwego dopiero po upływie ustawowego terminu. Według skarżącego, Sąd ten miał pełne możliwości dokonania stosownej interpretacji pisma z 26 lutego 2004 r., również poprzez zażądanie uzupełniających oświadczeń od pełnomocnika, i nadania pismu biegu w terminie. Zdaniem skarżącego, pomiędzy omyłką pełnomocnika a uchybieniem terminu do wniesienia żądania sporządzenia uzasadnienia wyroku nie występuje adekwatny związek przyczynowy. Wniosek, chociaż dotknięty niedokładnością, został złożony w terminie, natomiast Sąd Okręgowy w Gliwicach nie dokonał żadnych czynności, do których był prawem zobowiązany, w celu wyjaśnienia ewentualnych wątpliwości co do rzeczywistej treści żądania sformułowanego w piśmie. Tym samym rzeczywistą przyczyną wskazanego uchybienia terminu było, w ocenie pełnomocnika powoda, nieuzasadnione opóźnienie działań podjętych przez Sąd pierwszej instancji. Nieusprawiedliwione zaniechanie i opieszałość organu sądowego nie może stanowić okoliczności obciążającej dla strony powodowej w sytuacji, gdy data złożenia pisma zawierającego żądanie doręczenia orzeczenia z uzasadnieniem wskazuje, że przy poprawnym funkcjonowaniu Sądu w zakresie dekretacji pism wniosek mógł otrzymać bieg w terminie bądź też - w sytuacji wezwania do usunięcia nieścisłości - pełnomocnik z całą pewnością mógł dokonać w tymże terminie koniecznych sprostowań.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zaskarżone postanowienie zostało wydane 24 września 2004 r., a zatem do zażalenia mają zastosowanie przepisy, które obowiązywały w chwili jego wydania w brzmieniu sprzed nowelizacji przepisów procedury cywilnej wynikającej z ustawy z dnia 22 grudnia 2004 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. 2005 r. Nr 13 poz. 98).
Postanowienie sądu drugiej instancji odrzucające wniosek strony o doręczenie odpisu wyroku z uzasadnieniem w celu wniesienia kasacji jest postanowieniem kończącym postępowanie w sprawie w rozumieniu art. 393[18] § 2(1) kpc (por. postanowienia Sądu Najwyższego z 17 lipca 2003 r. II UZ 36/2003 OSNP 2004/10 poz. 178, oraz z 4 kwietnia 2003 r. I PZ 10/2003). Jeżeli postanowienie takie wydane zostało przez Sąd drugiej instancji w sprawie, w której - tak jak w rozpoznawanej - przysługuje kasacja, może ono być przedmiotem zażalenia do Sądu Najwyższego (art. 393[18] § 2 kpc).
Cechy zaskarżalności środkiem odwoławczym nie ma natomiast postanowienie oddalające wniosek o przywrócenie terminu do złożenia wniosku o doręczenie wyroku z uzasadnieniem. Postanowienie takie nie kończy postępowania w sprawie. Sytuuje się ono w kategorii postanowień, o których mowa w art. 380 kpc. Sąd Najwyższy może więc na podstawie tego przepisu, poprzez odesłanie zawarte w art. 393[18] § 3 kpc w związku z art. 393[19](2) kpc, na wniosek strony, rozpatrując zażalenie na postanowienie odrzucające wniosek o doręczenie odpisu wyroku z uzasadnieniem, rozpoznać także, mające wpływ na jego wydanie, postanowienie oddalające wniosek o przywrócenie terminu do złożenia wniosku o takie doręczenie (por. uzasadnienia uchwał składów siedmiu sędziów Sądu Najwyższego: z 31 maja 2000 r. III ZP 1/2000 OSNC 2001/1 poz. 1 i z 6 października 2000 r. III CZP 31/2000 OSNC 2001/2 poz. 22; uzasadnienie postanowienia Sądu Najwyższego z 11 sierpnia 1999 r. I CKN 367/99 OSNC 2000/3 poz. 48). Wprawdzie zażalenie pełnomocnika powoda nie zawiera jednoznacznie sformułowanego wniosku o objęcie kontrolą Sądu Najwyższego, na podstawie art. 380 kpc w związku z art. 393[19] kpc, także i tego rozstrzygnięcia Sądu Apelacyjnego, ale taka wola pełnomocnika wynika z uzasadnienia zażalenia, które dotyczy w zasadzie wyłącznie oddalenia wniosku o przywrócenie terminu. Z tych względów Sąd Najwyższy, mimo braku wyraźnego odrębnego wniosku, objął swoją kontrolą także i to orzeczenie Sądu Apelacyjnego.
Zażalenie jest nieuzasadnione. W rozpoznawanej sprawie reprezentujący powoda pełnomocnik, będący adwokatem, po ogłoszeniu przez Sąd Apelacyjny w Katowicach wyroku z 24 lutego 2004 r., w dniu 26 lutego 2004 r. zwrócił się do Sądu Okręgowego w Gliwicach o doręczenie mu odpisu wyroku z 24 lutego 2004 r. w sprawie (...) wraz z uzasadnieniem. Pełnomocnik złożył ten wniosek osobiście w biurze podawczym Sądu Okręgowego w Gliwicach, zwracając się do tego Sądu jako sądu, który rozpoznawał sprawę w pierwszej instancji, czyli sądu z pewnością niewłaściwego, nadto powołał w swoim piśmie sygnaturę akt sprawy z pierwszej instancji, prawidłowo wskazując jedynie datę wydania wyroku przez Sąd Apelacyjny. Sąd pierwszej instancji przekazał ten wniosek Sądowi Apelacyjnemu w Katowicach jako sądowi właściwemu 9 marca 2004 r., czyli po upływie terminu z art. 387 § 3 kpc. W orzecznictwie przyjmuje się, i jest to pogląd ugruntowany od lat, że skuteczne złożenie wniosku o doręczenie odpisu orzeczenia z uzasadnieniem może nastąpić tylko w sądzie właściwym. W przypadku złożenia takiego wniosku w sądzie niewłaściwym (np. w sądzie pierwszej instancji w odniesieniu do wyroku sądu drugiej instancji) za datę jego złożenia należy uznać datę, w której sąd niewłaściwy przekazał wniosek sądowi właściwemu (por. uchwałę połączonych Izb Cywilnej i Administracyjnej oraz Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Najwyższego z 28 listopada 1987 r. III CZP 33/87 OSNCP 1988/6 poz. 73, por. też postanowienie z 6 grudnia 1965 r. I PZ 80/65 OSPiKA 1966/12 poz. 277 i postanowienie z 14 listopada 1973 r. II CZ 183/73 OSPiKA 1974/5 poz. 97).
W niniejszej sprawie Sąd pierwszej instancji przekazał wniosek pełnomocnika powoda Sądowi drugiej instancji jako sądowi właściwemu niewątpliwie po upływie terminu z art. 387 § 3 kpc. Oceny wymagało zatem, czy uchybienie terminu nastąpiło z winy samej strony, czy też z przyczyn leżących po stronie sądu jako instytucji wymiaru sprawiedliwości. Przesłanką warunkującą przywrócenie terminu do dokonania czynności procesowej jest ustalenie, że strona uchybiła terminowi bez swojej winy. W przedmiotowej sprawie należało przede wszystkim wziąć pod rozwagę, że "omyłki" związanej z wniesieniem pisma do niewłaściwego sądu dopuścił się profesjonalny pełnomocnik strony, będący adwokatem. Tymczasem w sytuacji, gdy czynność procesowa, przy dokonaniu której doszło do uchybienia terminu, została dokonana przez adwokata, przy ocenie przesłanek art. 168 § 1 kpc (braku zawinienia) należy brać pod uwagę winę lub jej brak po stronie adwokata dokonującego tej czynności, a nie samej strony. Przy ocenie tej uwzględnić należy obiektywny miernik należytej staranności, jakiej można wymagać od profesjonalnego pełnomocnika procesowego, dbającego należycie o interesy mocodawcy. Przykładając ten miernik oceny do sytuacji, jaka miała miejsce w rozpoznawanej sprawie, należy stwierdzić, że pełnomocnik powoda nie dochował wymaganej od niego staranności i dbałości o interesy procesowe swojego mocodawcy. Jego obowiązkiem było bowiem dopilnowanie, aby wniosek o doręczenie odpisu wyroku sądu drugiej instancji z uzasadnieniem, otwierający drogę do zaskarżenia tego wyroku kasacją, a zatem niezwykle ważna czynność procesowa, został skierowany do właściwego sądu (w tym przypadku do Sądu Apelacyjnego w Katowicach, a nie Sądu Okręgowego w Gliwicach jako sądu pierwszej instancji) oraz takie zredagowanie treści pisma, aby treść ta jednoznacznie odzwierciedlała intencje strony. Tej miary staranności w rozpoznawanej sprawie nie dochowano. Pełnomocnik powoda złożył wniosek o doręczenie odpisu wyroku (z intencją wniesienia kasacji) kierując to pismo do Sądu Okręgowego, wskazując sygnaturę akt sprawy w pierwszej instancji, podając jedynie datę wyroku Sądu Apelacyjnego. Co więcej, pełnomocnik powoda złożył wniosek o uzasadnienie wyroku osobiście (okoliczność ta wynika pośrednio z jego własnych twierdzeń zawartych w pismach procesowych), w siedzibie Sądu Okręgowego w Gliwicach, czyli nawet w innym mieście niż to, w którym ma siedzibę Sąd Apelacyjny w Katowicach, co zdaje się wykluczać jego twierdzenie, że wniosek został "omyłkowo" skierowany do Sądu Okręgowego. Rozbieżności między sygnaturą akt i datą wyroku, brak akt sprawy w Sądzie Okręgowym w Gliwicach wymagały niewątpliwie ustaleń co do tego, o jaki wyrok pełnomocnikowi powoda faktycznie chodzi. Wymagało to czasu, a ustalenie rzeczywistego znaczenia wniosku pełnomocnika powoda i czas temu poświęcony pozostawały w związku z mylnym skierowaniem przez niego wniosku do niewłaściwego sądu oraz z błędną treścią tego pisma.
Mając powyższe na względzie Sąd Najwyższy podzielił argumentację Sądu Apelacyjnego, że adwokat - jako profesjonalny pełnomocnik strony - powinien znać reguły związane z zaskarżaniem orzeczeń i prawidłowym składaniem wniosków w trybie art. 387 § 3 kpc i nie może powoływać się na "omyłkę" w tym zakresie. Profesjonalny pełnomocnik musi brać również pod uwagę, że złożenie pisma w niewłaściwym sądzie może spowodować negatywne dla strony konsekwencje, związane z możliwością opóźnienia w przekazaniu pisma do sądu właściwego, oraz uwzględniać wynikające stąd następstwa dla reprezentowanej przez niego strony. Nie można podzielić w tej sytuacji argumentacji pełnomocnika powoda (przedstawionej w zażaleniu), że uchybienie terminu nastąpiło z przyczyn obciążających sąd, który zaniedbał we właściwym czasie (z zachowaniem terminu z art. 387 § 3 kpc) przekazania pisma do sądu właściwego. Inaczej mówiąc, profesjonalny pełnomocnik nie może przerzucać odpowiedzialności za swoje zaniedbanie na sąd twierdząc, że to nieuzasadnione opóźnienie działań podjętych przez sąd doprowadziło do uchybienia terminu z art. 387 § 3 kpc. Opisane wyżej działania pełnomocnika powoda należy uznać za zaniedbanie obciążające go winą za uchybienie terminu dokonania czynności procesowej, co nie uzasadnia przywrócenia terminu na podstawie art. 168 § 1 kpc.
Sąd Najwyższy podziela pogląd wyrażony w orzeczeniu z 6 grudnia 1965 r. I PZ 80/65 (OSPiKA 1966/12 poz. 277), zgodnie z którym, w wypadku wniesienia pisma do sądu niewłaściwego strona we wniosku o przywrócenie terminu nie może skutecznie powoływać się na to, że zawinił częściowo także sekretariat sądu niewłaściwego, który "przetrzymał" pismo. Oddalenie wniosku o przywrócenie terminu do złożenia wniosku o doręczenie odpisu wyroku Sądu Apelacyjnego należało w tych okolicznościach uznać za prawidłowe i nienaruszające art. 168 § 1 kpc, co w konsekwencji uzasadnia także prawidłowość odrzucenia wniosku o doręczenie odpisu tego wyroku z uzasadnieniem.
Biorąc powyższe pod uwagę Sąd Najwyższy na podstawie art. 393[19] kpc w związku z art. 385 kpc oddalił zażalenie jako bezzasadne.
KANCELARIE PRAWNE
Adwokat + Radca Prawny + Notariusz + Doradca Podatkowy
tel. 503-300-503
Postanowienie Sądu Najwyższego - Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych
z dnia 21 kwietnia 2005 r.
I PZ 44/2004
Pełnomocnik pracodawcy będący radcą prawnym nie może zgłosić ustnie do protokołu rozprawy (posiedzenia) wniosku o doręczenie uzasadnienia wyroku sądu drugiej instancji (art. 466 kpc a contrario).
Uzasadnienie
Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Piotrkowie Trybunalskim postanowieniem z 5 października 2004 r. (...) odrzucił wniosek pełnomocnika strony pozwanej o doręczenie wyroku tego Sądu z 7 lipca 2004 r. wraz z uzasadnieniem, wydanego w sprawie z powództwa Sławomira Z. przeciwko Hucie Szkła Okiennego "K." SA w P.T.
W uzasadnieniu postanowienia Sąd Okręgowy podniósł, że zgodnie z art. 387 § 1 i 3 kpc, sąd drugiej instancji uzasadnia wyrok z urzędu, orzeczenie z uzasadnieniem doręcza się zaś tej stronie, która w terminie tygodniowym od ogłoszenia sentencji wyroku zażąda doręczenia. Sąd wskazał, że wyrok został ogłoszony 7 lipca 2004 r. w obecności pełnomocnika strony pozwanej będącego radcą prawnym. W zakreślonym przez art. 387 § 3 kpc tygodniowym terminie od ogłoszenia sentencji, który upłynął 14 lipca 2004 r., pełnomocnik strony pozwanej nie zażądał doręczenia orzeczenia z uzasadnieniem. Pełnomocnik wystąpił z takim żądaniem dopiero 10 sierpnia 2004 r., a więc znacznie po upływie przepisanego terminu. Sąd uznał, że w tym stanie rzeczy żądanie doręczenia wyroku z uzasadnieniem należało odrzucić jako spóźnione z mocy art. 328 § 1 kpc w związku z art. 391 § 1 kpc. Ze względu na twierdzenia pełnomocnika strony pozwanej, Sąd zwrócił uwagę na to, że w protokole ogłoszenia wyroku z 7 lipca 2004 r. nie ma zapisu dotyczącego zgłoszenia przez pełnomocnika strony pozwanej żądania doręczenia wyroku z uzasadnieniem. Gdyby jednak nawet żądanie takie zostało przez niego zgłoszone do protokołu, to byłoby ono bezskuteczne z mocy art. 466 kpc a contrario. Uprawnienie do zgłoszenia do protokołu środków odwoławczych i innych pism procesowych przysługuje jedynie pracownikowi lub ubezpieczonemu działającemu bez adwokata lub radcy prawnego. Natomiast uprawnienie takie z pewnością nie przysługiwało pełnomocnikowi strony pozwanej będącemu radcą prawnym.
W zażaleniu na powyższe postanowienie pełnomocnik strony pozwanej wniósł o jego uchylenie i nadanie dalszego biegu wnioskowi strony pozwanej poprzez doręczenie wyroku z uzasadnieniem. W uzasadnieniu zażalenia skarżący wskazał, że 29 czerwca 2004 r. Sąd Okręgowy w Piotrkowie po zamknięciu rozprawy odroczył ogłoszenie orzeczenia i wyznaczył termin jego publikacji na 7 lipca 2004 r. W tym dniu sędzia przewodniczący składu orzekającego ogłosił wyrok wyłącznie w obecności pełnomocnika strony pozwanej i protokolanta, odczytując sentencję wyroku. Pełnomocnik strony pozwanej twierdzi, że po ogłoszeniu sentencji oświadczył, iż wnosi o doręczenie wyroku z uzasadnieniem, w odpowiedzi na co został pouczony, że ma obowiązek - dla skuteczności kasacji - złożyć ten wniosek na piśmie w ustawowym terminie. Następnie skarżący wskazał, że fakt, iż wniosek pełnomocnika nie został zapisany w protokole ogłoszenia orzeczenia, nie mógł być przedmiotem wniosku o sprostowanie protokołu we właściwym czasie, gdyż akta sprawy nie zostały pełnomocnikowi strony pozwanej udostępnione w sekretariacie z powodu "przekazania sprawy sędziemu w Bełchatowie w celu uzasadnienia wyroku". Skarżący podniósł, że zgodnie z art. 326 § 3 kpc po ogłoszeniu sentencji przewodniczący podaje ustnie zasadnicze powody rozstrzygnięcia, których w przedmiotowej sprawie pełnomocnik strony pozwanej nie usłyszał i dlatego przede wszystkim wniósł już podczas ogłoszenia wyroku o doręczenie go z uzasadnieniem. Dalej skarżący wskazał, że wnosząc po ogłoszeniu wyroku o jego doręczenie oczekiwał, że otrzyma go na piśmie, zredagowany we wszystkich swoich elementach w definitywnej formie. W ocenie pełnomocnika strony pozwanej w żadnym wypadku nie można przyjąć, że żądanie doręczenia wyroku z uzasadnieniem było spóźnione, gdyż wniosek ten nie jest równoznaczny z wniesieniem środka odwoławczego, a w tym wypadku mógł, ale nie musiał skutkować zaskarżeniem wyroku.
Sąd Najwyższy, zważył co następuje:
Zagadnienie dopuszczalności żądania doręczenia odpisu orzeczenia z uzasadnieniem można rozpatrywać z jednej strony na płaszczyźnie zasady jawności postępowania sądowego wobec stron i uczestników postępowania (por. w szczególności art. 42 § 2 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. - Prawo o ustroju sądów powszechnych - Dz. U. 2001 r. Nr 98 poz. 1070 ze zm. oraz art. 9 kpc), a z drugiej strony - w odniesieniu do problematyki procesowej zaskarżania orzeczeń. Zasada jawności wewnętrznej wynika z art. 9 zdanie drugie kpc, zgodnie z którym strony i uczestnicy postępowania mają prawo otrzymywać odpisy lub wyciągi z akt. Powołany przepis odnosi się do wszystkich dokumentów znajdujących się w aktach sprawy, w tym także do orzeczenia z uzasadnieniem, jeżeli zostało już sporządzone. Skuteczność żądania doręczenia takich odpisów (wyciągów) nie zależy od zachowania jakichkolwiek terminów lub innych warunków, a jedynie od uiszczenia opłaty kancelaryjnej, chyba że strona korzysta ze zwolnienia od kosztów sądowych (por. np. art. 463 kpc). Doręczenie odpisu wyroku z uzasadnieniem nie ma jednak wówczas znaczenia dla biegu terminu do wniesienia odwołania (apelacji lub kasacji), czyli nie ma znaczenia procesowego.
Inaczej przedstawia się kwestia dopuszczalności żądania sporządzenia i doręczenia odpisów orzeczeń wraz z uzasadnieniem w toku postępowania, w związku z systemem wnoszenia środków odwoławczych lub środków zaskarżenia. Pomijając inne przypadki, należy tu - ze względu na przedmiot zaskarżenia w niniejszej sprawie - wskazać jedynie na art. 328 § 1 i art. 387 § 3 kpc.
Według przepisów o postępowaniu apelacyjnym, sąd drugiej instancji uzasadnia z urzędu wyrok oraz postanowienie kończące postępowanie w sprawie (art. 387 § 1 kpc), a jeżeli nastąpiło ogłoszenie sentencji, to orzeczenie wraz z uzasadnieniem doręcza się stronie, która w terminie tygodniowym - mającym charakter terminu ustawowego - od ogłoszenia sentencji zażądała doręczenia (art. 387 § 3 in principio kpc). Jeżeli ogłoszenia nie było, orzeczenie z uzasadnieniem doręcza się stronom w terminie tygodniowym od sporządzenia uzasadnienia z urzędu (art. 387 § 3 in fine kpc). Przepis art. 387 § 3 kpc nie uzależnia dopuszczalności żądania doręczenia orzeczenia z uzasadnieniem od tego, czy w sprawie przysługuje kasacja, tym bardziej że w niektórych przypadkach jej dopuszczalność zależy od przedmiotu sprawy (art. 392[1] § 2(1) kpc) albo od wartości przedmiotu zaskarżenia (art. 392[1] § 1 kpc). W art. 387 § 3 kpc nie wymaga się też, by strona, zgłaszając wymienione żądanie, deklarowała, że czyni to w zamiarze wniesienia kasacji. Decydujące jest tu zachowanie tygodniowego terminu. Jego przekroczenie powoduje odrzucenie wniosku o doręczenie wyroku z uzasadnieniem złożonego na podstawie art. 387 § 3 kpc, aby wyraźnie zaznaczyć, że jest on spóźniony i nie otwiera drogi do wniesienia kasacji, co jednak nie pozbawia strony złożenia wniosku o doręczenie odpisu wyroku i odpisu jego uzasadnienia na podstawie art. 9 kpc - jednak już bez skutku w postaci otwarcia drogi do wniesienia kasacji.
Na podstawie art. 9 kpc strona ma prawo otrzymać w każdym czasie odpis wyroku i sporządzonego uzasadnienia, niezależnie od uprawnienia otrzymania wyroku z uzasadnieniem sporządzonym na jej żądanie zgłoszone w terminie określonym w art. 328 § 1 kpc lub art. 387 § 3 kpc. Doręczenie odpisu wyroku z uzasadnieniem na podstawie art. 9 kpc nie otwiera drogi do wniesienia apelacji lub kasacji (por. postanowienie Sądu Najwyższego z 12 września 2001 r. I PZ 59/2001 OSNAPiUS 2003/17 poz. 416).
Należy bowiem mieć na względzie, że - odmiennie niż przy apelacji - zażądanie przez stronę doręczenia orzeczenia sądu drugiej instancji z uzasadnieniem (gdy nie jest ono doręczane z urzędu) jest warunkiem koniecznym dla wniesienia kasacji. Kasację wnosi się w terminie miesięcznym od doręczenia stronie skarżącej orzeczenia z uzasadnieniem (art. 393[4](2) kpc). Warunkiem dopuszczalności kasacji jest złożenie w terminie tygodniowym przewidzianym w art. 387 § 3 zdanie pierwsze kpc wniosku o doręczenie odpisu orzeczenia sądu drugiej instancji z uzasadnieniem. Jeśli wniosek taki nie został skutecznie złożony, kasacja jest niedopuszczalna i podlega odrzuceniu na podstawie art. 393[5](3) kpc. Wniosek złożony po terminie przewidzianym w art. 387 § 3 zdanie pierwsze kpc nie wywołuje żadnych skutków procesowych (art. 167 kpc) i jako bezskuteczny nie otwiera drogi do wniesienia kasacji, która - wniesiona w takich warunkach - podlega odrzuceniu (por. postanowienie Sądu Najwyższego z 15 listopada 2001 r. III CZ 86/2001).
Żądanie doręczenia wyroku z uzasadnieniem zgłoszone po upływie terminu z art. 387 § 3 kpc, gdy z okoliczności sprawy wynika, że celem tego żądania jest wniesienie kasacji, sąd drugiej instancji odrzuca. Ma tu odpowiednie zastosowanie art. 328 § 1 kpc ("żądanie spóźnione sąd odrzuci na posiedzeniu niejawnym") w związku z art. 391 kpc, ponieważ art. 387 kpc nie zawiera w tym przedmiocie odmiennego unormowania (por. stanowisko wyrażone przez Sąd Najwyższy w niepublikowanych postanowieniach z dnia 7 czerwca 1997 r. II CZ 64/97, z dnia 5 września 1997 r. III CKN 389/97, z dnia 25 listopada 1997 r. I CZ 142/97 oraz z dnia 25 sierpnia 1999 r. III CKN 567/99).
Wniosek strony o doręczenie orzeczenia sądu drugiej instancji z uzasadnieniem, złożony na podstawie art. 387 § 3 kpc po upływie terminu przewidzianego w tym przepisie, podlega odrzuceniu (por. postanowienie Sądu Najwyższego z 10 marca 2000 r. IV CZ 18/2000 OSNC 2000/10 poz. 181). Odrzucenie spóźnionego wniosku o doręczenie orzeczenia z uzasadnieniem stwarza jasną sytuację procesową dla strony, która wie, że po ewentualnym doręczeniu odpisu wyroku z odpisem uzasadnienia na podstawie art. 9 kpc nie będzie już możliwe skuteczne wniesienie kasacji. Strona, której wniosek odrzucono, może jednakże - na podstawie art. 9 kpc - w dowolnym czasie żądać doręczenia odpisu orzeczenia sądu drugiej instancji - wyroku lub postanowienia kończącego postępowanie w sprawie wraz z uzasadnieniem. Doręczenie takie nie wywołuje jednak skutków procesowych w postaci możliwości wniesienia kasacji.
W rozpoznawanej sprawie Sąd Okręgowy odrzucił wniosek strony pozwanej o doręczenie wyroku wraz z uzasadnieniem jako spóźniony. Wniosek ten został złożony bowiem po upływie siedmiu dni od ogłoszenia wyroku. Skoro wyrok został ogłoszony 7 lipca 2004 r., to termin z art. 387 § 3 kpc upłynął 14 lipca 2004 r., wniosek zaś został złożony 10 sierpnia 2004 r. (co wynika z prezentaty Biura Podawczego Sądu Okręgowego). Co prawda, pełnomocnik strony pozwanej twierdzi, że po ogłoszeniu wyroku złożył do protokołu ogłoszenia orzeczenia wniosek o doręczenie wyroku z uzasadnieniem, jednak w protokole z ogłoszenia wyroku nie ma żadnej wzmianki dotyczącej takiego wniosku. Twierdzenie pełnomocnika strony pozwanej o braku możliwości złożenia wniosku o sprostowanie treści protokołu posiedzenia jawnego wyznaczonego w celu publikacji orzeczenia nie może być traktowane poważnie, skoro wniosek o sprostowanie tego protokołu mógł być złożony dopóty, dopóki akta sprawy znajdowały się w Sądzie Okręgowym - czyli zanim zostały przedstawione z zażaleniem Sądowi Najwyższemu (art. 160 kpc). Jednakże - jak słusznie ocenił Sąd Okręgowy - nawet gdyby takie żądanie zostało zgłoszone przez pełnomocnika strony pozwanej ustnie podczas posiedzenia jawnego wyznaczonego w celu publikacji sentencji wyroku, byłoby ono nieskuteczne. Wniosek o doręczenie wyroku sądu drugiej instancji z uzasadnieniem powinien być złożony na piśmie. Z mocy art. 466 kpc a contrario prawo do ustnego zgłoszenia w sądzie wniosku o doręczenie wyroku z uzasadnieniem nie przysługiwało stronie pozwanej reprezentowanej przez radcę prawnego. Zgodnie z tym przepisem pracownik lub ubezpieczony działający bez adwokata lub radcy prawnego może zgłosić w sądzie ustnie do protokołu między innymi treść środków odwoławczych i innych pism procesowych (w tym wniosku o doręczenie uzasadnienia), a także poprawki i uzupełnienia tych pism. Przepis ten nie dotyczy pełnomocnika procesowego będącego radcą prawnym.
Skarżący nie kwestionuje okoliczności, że pisemny wniosek o doręczenie wyroku z uzasadnieniem złożył po upływie terminu z art. 387 § 3 kpc. Twierdzi natomiast, że wniosek pisemny był poprzedzony wnioskiem ustnym złożonym do protokołu posiedzenia jawnego wyznaczonego w celu publikacji wyroku. Na to jednak nie ma dowodów.
Z tych względów zażalenie podlegało oddaleniu na podstawie art. 385 w związku z art. 393[18] § 3 i art. 397 § 2 kpc.
KANCELARIE PRAWNE
Adwokat + Radca Prawny + Notariusz + Doradca Podatkowy
tel. 503-300-503
Postanowienie Sądu Najwyższego - Izba Cywilna
z dnia 14 września 2004 r.
III CZ 74/2004
Pogląd opowiadający się za możliwością odpowiedniego stosowania art. 369 § 2 kpc w związku z art. 393[19](1) kpc, a w konsekwencji możliwością przyjęcia, że niezgłoszenie przez stronę żądania doręczenia orzeczenia z uzasadnieniem w trybie art. 387 § 3 kpc powoduje jedynie przesunięcie o 7 dni momentu, od którego należy liczyć bieg miesięcznego terminu do wniesienia kasacji, jest wykładnią contra legem. Z treści art. 393[19] kpc wynika bowiem, że przepisy o apelacji mają odpowiednie zastosowanie do postępowania przed Sądem Najwyższym tylko w braku szczególnych przepisów o postępowaniu przed tym Sądem.
Uzasadnienie
Postanowieniem z dnia 26 kwietnia 2004 r. Sąd Apelacyjny w K. odrzucił kasację powodów od wyroku tego Sądu z dnia 10 lutego 2004 r. jako niedopuszczalną z tej przyczyny, że jej wniesienie nie zostało poprzedzone złożeniem w terminie tygodniowym od ogłoszenia sentencji wyroku wniosku o doręczenie wyroku z uzasadnieniem w trybie art. 387 § 3 kpc (art. 393[5](1) kpc).
W zażaleniu na to postanowienie powodowie zarzucili Sądowi Apelacyjnemu naruszenie przepisów: art. 393[4] § 1 kpc przez błędną wykładnię, a w jej wyniku błędne uznanie, że doręczenie orzeczenia z uzasadnieniem w trybie art. 387 § 3 kpc stanowi przesłankę dopuszczalności kasacji, art. 2, 7 i 45 Konstytucji oraz art. 6 ust. 1 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności w związku z art. 91 ust. 1 i 2 Konstytucji. W konkluzji wnosili o uchylenie zaskarżonego postanowienia i nadanie wniesionej przez nich kasacji dalszego biegu ewentualnie o przekazanie sprawy "do rozpoznania Składowi Siedmiu Sędziów" na podstawie art. 59 ustawy z dnia 23 listopada 2002 r. o Sądzie Najwyższym.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Żalący nie kwestionują ustaleń faktycznych, które legły u podstaw zaskarżonego postanowienia, prezentują natomiast pogląd, że ocena prawna tych ustaleń, nawiązująca do stanowiska wyrażanego w licznych orzeczeniach Sądu Najwyższego, według którego warunkiem możliwości wniesienia kasacji jest uprzednie złożenie przez stronę wniosku o doręczenie orzeczenia z uzasadnieniem w trybie art. 387 § 3 kpc, wymaga weryfikacji pod kątem zgodności z wymienionymi w petitum zażalenia przepisami Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. 1997 r. Nr 78 poz. 483; sprost. Dz. U. 2001 r. Nr 28 poz. 319 - dalej: "Konstytucja") i postanowieniami Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności sporządzonej w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r., zmienionej następnie Protokołami nr 3, 5 i 8 oraz uzupełnionej Protokołem nr 2 (Dz. U. 1993 r. Nr 61 poz. 284 ze zm. - dalej: "Konwencja").
Postępowanie w sprawie w zakresie czynności, których dotyczy rozpoznawane zażalenie, przebiegało w ten sposób, że w dniu 11 lutego 2004 r. pełnomocnik powodów złożył do Sądu Apelacyjnego wniosek o doręczenie mu odpisu wyroku tego Sądu z dnia 10 lutego 2004 r. "bez uzasadnienia z klauzulą wykonalności" oraz odpisu wyroku Sądu pierwszej instancji z klauzulą wykonalności ograniczoną do punktu III dotyczącego kosztów procesu (k. 503). W dniu 18 marca 2004 r. Sąd Apelacyjny doręczył pełnomocnikowi powodów tytuł wykonawczy, po czym w dniu 16 kwietnia 2004 r. tenże pełnomocnik wniósł od wyroku Sądu Apelacyjnego kasację (k. 506 i k. 516).
W zażaleniu powodowie wywodzą, że kasacja złożona została przez nich w terminie określonym w art. 393[4] § 1(2) kpc, ponieważ zgodnie z brzmieniem tego przepisu termin do wniesienia kasacji biegnie od dnia doręczenia stronie skarżącej orzeczenia, a nie orzeczenia z uzasadnieniem.
Z wywodów zawartych w uzasadnieniu zażalenia wynika, że żalący zwalczają utrwalone w orzecznictwie Sądu Najwyższego stanowisko, według którego miesięczny termin do wniesienia kasacji, przewidziany w art. 393[4] § 1 kpc, rozpoczyna bieg dopiero od dnia doręczenia stronie skarżącej, na skutek wniosku złożonego przez nią w trybie art. 387 § 3 kpc, orzeczenia z uzasadnieniem, wobec czego zgłoszenie żądania doręczenia orzeczenia z uzasadnieniem w trybie art. 387 § 3 kpc jest warunkiem umożliwiającym wniesienie kasacji.
Przystępując do rozważenia zarzutów podniesionych przez żalących, trzeba podkreślić, że zawarty w zażaleniu wniosek o "przekazanie do rozpoznania niniejszej sprawy Składowi Siedmiu Sędziów" nie jest dla składu orzekającego Sądu Najwyższego wiążący. Z powołanego przez żalących przepisu art. 59 ustawy z dnia 23 listopada 2002 r. o Sądzie Najwyższym (Dz. U. 2002 r. Nr 240 poz. 2052 ze zm.) wynika, że Sąd Najwyższy może przedstawić zagadnienie prawne do rozstrzygnięcia składowi siedmiu sędziów tego Sądu, jeżeli "poweźmie poważne wątpliwości co do wykładni prawa". Wywody przytoczone przez żalących w uzasadnieniu zażalenia nie nasunęły natomiast składowi orzekającemu Sądu Najwyższego tego rodzaju wątpliwości.
Zgodnie z utrwalonym już stanowiskiem wyrażonym w orzecznictwie Sądu Najwyższego, warunkiem skutecznego wniesienia kasacji jest uprzednie doręczenie stronie odpisu wyroku sądu drugiej instancji z uzasadnieniem, po złożeniu przez stronę wniosku w tym przedmiocie w trybie art. 387 § 3 kpc. Stosownie do art. 393[4] § 1 kpc, kasację wnosi się bowiem do sądu, który wydał zaskarżony wyrok, w terminie miesięcznym od dnia doręczenia orzeczenia stronie skarżącej. W myśl art. 387 § 3 kpc, orzeczenie z uzasadnieniem doręcza się natomiast stronie, która w terminie tygodniowym od ogłoszenia sentencji zażądała doręczenia. Tym samym regulację zawartą w art. 393[4] § 1 kpc rozumieć należy w ten sposób, że termin miesięczny biegnie od doręczenia dokonanego prawidłowo, czyli zgodnie z wymaganiami art. 387 § 3 kpc. To z kolei oznacza, że tylko wtedy, gdy strona zażądała w terminie tygodniowym od ogłoszenia sentencji doręczenia jej orzeczenia z uzasadnieniem, może być mowa o tym, że spełnione zostało wstępne wymaganie dla powstania możliwości wniesienia kasacji. Natomiast w sytuacji, w której z żądaniem takim strona nie wystąpiła, bądź występując z nim przekroczyła tygodniowy termin do zgłoszenia tego żądania, miesięczny termin, przewidziany w art. 393[4] § 1 kpc, nie może w ogóle rozpocząć biegu, a tym samym wniesienie kasacji jest niemożliwe (zob. np. orzeczenia Sądu Najwyższego: z dnia 11 grudnia 1996 r. I PKN 45/96 OSNAPiUS 1997/14 poz. 254, z dnia 20 lutego 1997 r. I CZ 1/97 LexPolonica 329958, z dnia 6 czerwca 1997 r. II CZ 64/97 LexPolonica 390265, z dnia 19 kwietnia 1999 r. II CZ 23/99 OSNC 1999/11 poz. 195, z dnia 10 marca 2000 r. IV CZ 18/2000 OSNC 2000/10 poz. 181, z dnia 20 kwietnia 2000 r. III CZ 37/2000 niepubl., z dnia 26 kwietnia 2001 r. II CZ 146/2000 OSNC 2001/12 poz. 180, z dnia 7 stycznia 2003 r. I PZ 104/2002 OSNP 2004/13 poz. 231).
Powyższe stanowisko - wbrew odmiennym zapatrywaniom żalących - nie jest wynikiem rozszerzającej wykładni przepisu art. 393[4] § 1 kpc, lecz zestawienia jego treści z regulacją zawartą w art. 387 § 3 kpc. Trzeba podkreślić, że ostatnio powołany przepis przewiduje doręczenie stronie, która w terminie tygodniowym od ogłoszenia sentencji zgłosiła stosowne żądanie, orzeczenia z uzasadnieniem, a nie samej tylko sentencji orzeczenia.
Zgodnie z art. 9 kpc, strony i uczestnicy postępowania mają prawo otrzymywać odpisy z akt, toteż strona - niezależnie od zgłoszenia żądania w trybie art. 387 § 3 kpc - może w każdym czasie zwrócić się do sądu o doręczenie jej odpisu wyroku i to zarówno samej sentencji, jak i wyroku z uzasadnieniem. Doręczenie sentencji wyroku bez jego uzasadnienia nie jest jednak doręczeniem orzeczenia w rozumieniu art. 393[4] § 1 kpc, wobec czego samo zachowanie tygodniowego terminu z art. 387 § 3 kpc nie jest wystarczające; konieczne jest ponadto wyraźne wskazanie, że zgłoszone przez stronę żądanie dotyczyło doręczenia jej odpisu wyroku z uzasadnieniem.
Nie można zaaprobować poglądu żalących opowiadającego się za możliwością odpowiedniego stosowania art. 369 § 2 kpc w związku z art. 393[19](3) kpc, a w konsekwencji możliwością przyjęcia, że nie zgłoszenie przez stronę żądania doręczenia orzeczenia z uzasadnieniem w trybie art. 387 § 3 kpc powoduje jedynie przesunięcie o 7 dni momentu, od którego należy liczyć bieg miesięcznego terminu do wniesienia kasacji. Uszło uwagi żalących, że proponowana przez nich wykładnia byłaby wykładnią contra legem. Z treści art. 393[19] kpc wynika przecież wyraźnie, że przepisy o apelacji mają odpowiednie zastosowanie do postępowania przed Sądem Najwyższym tylko w braku szczególnych przepisów o postępowaniu przed tym Sądem. Tymczasem ustawodawca odrębnie uregulował początek biegu terminu do wniesienia apelacji (art. 369 kpc) oraz początek biegu terminu do wniesienia kasacji (art. 393[4] § 1 kpc). Jak wskazał już na to Sąd Najwyższy w uzasadnieniu postanowienia z dnia 26 kwietnia 2001 r. II CZ 146/2000 (OSNC 2001/12 poz. 180), brak w art. 393[4] § 1 kpc regulacji będącej odpowiednikiem przepisu art. 369 § 2 kpc oznacza, że ustawodawca wykluczył możliwość zaskarżenia kasacją orzeczenia, którego odpisu wraz z uzasadnieniem strona nie otrzymała. Regulacja taka jest zrozumiała i pomyślana w interesie strony, która zamierza wnieść kasację, bowiem dopiero zaznajomienie się z uzasadnieniem wyroku sądu drugiej instancji umożliwia jej prawidłowe sporządzenie skargi kasacyjnej.
Podnosząc zarzut sprzeczności dotychczasowej wykładni art. 393[4] § 1 kpc z powołanymi przepisami Konstytucji i postanowieniami Konwencji żalący ograniczyli swoje wywody do ogólnikowych zarzutów, podnieśli bowiem, że wykładnia ta jest "nie do pogodzenia z zasadą zaufania obywatela do państwa, zasadą demokratycznego państwa prawa i sprawiedliwego rozpoznania sprawy", że ogranicza "dostęp do sądu" i podyktowana jest wyłącznie względami celowościowymi. Sąd Najwyższy podtrzymuje swoje stanowisko w tym względzie, wyrażone w postanowieniu z dnia 10 września 1998 r. III CZ 114/98 (OSNC 1999/2 poz. 42), według którego strona, która nieprawidłowo korzysta z przysługującego jej prawa do zaskarżenia orzeczenia sądowego i w związku z tym spotyka się z zasadnym odrzuceniem wniesionego przez nią środka, nie może skutecznie odwoływać się do art. 45 Konstytucji czy do art. 6 ust. 1 Konwencji dla wykazania, że została pozbawiona możliwości rozpatrzenia jej sprawy przez wyższą instancję sądową. Teza tego postanowienia odnosi się wprost do postawy żalących, którzy w uzasadnieniu zażalenia podkreślali, iż znany im jest pogląd przyjmowany w orzecznictwie Sądu Najwyższego, według którego warunkiem możliwości wniesienia kasacji jest uprzednie zażądanie w trybie art. 387 § 3 kpc doręczenia orzeczenia sądu drugiej instancji z uzasadnieniem, a mimo to zaniechali dokonania tej czynności, bowiem utrwalone w orzecznictwie stanowisko w tej kwestii oceniali jako błędne.
Z przytoczonych wyżej powodów Sąd Najwyższy na podstawie art. 385 w związku z art. 397 § 2 i art. 393[18] § 3 kpc oddalił zażalenie jako bezzasadne.
KANCELARIE PRAWNE
Adwokat + Radca Prawny + Notariusz + Doradca Podatkowy
tel. 503-300-503
Postanowienie Sądu Najwyższego - Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych
z dnia 17 lipca 2003 r.
II UZ 36/2003
Postanowienie sądu drugiej instancji odrzucające wniosek strony o doręczenie odpisu wyroku z uzasadnieniem w celu wniesienia kasacji kończy postępowanie w sprawie w rozumieniu art. 393[18] § 2(1) kpc.
Uzasadnienie
Wyrokiem z dnia 12 grudnia 2002 r. (...) Sąd Apelacyjny w Gdańsku oddalił apelację wnioskodawcy Mieczysława W. od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku z siedzibą w Gdyni w sprawie przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych - Oddziałowi w G. o rentę z tytułu niezdolności do pracy, podzielając ustalenia Sądu pierwszej instancji poczynione na podstawie przeprowadzonych dowodów, według których wnioskodawca zachował zdolność do pracy, brak więc podstaw do przyznania dochodzonego świadczenia. Wyrok zapadł po przeprowadzeniu rozprawy, w której wnioskodawca, mimo prawidłowego zawiadomienia, nie wziął udziału, nie składając również wniosku w przedmiocie jej odroczenia. W dniu 23 stycznia 2003 r. - data wpływu pisma do Sądu - zwrócił się o przywrócenie terminu do żądania doręczenia odpisu zapadłego w sprawie wyroku z uzasadnieniem, podnosząc, że w dniu 19 grudnia 2002 r. opuścił na własne żądanie szpital, gdzie przebywał od dnia 9 grudnia 2002 r. w związku z dolegliwościami serca.
Postanowieniem z dnia 6 marca 2003 r. Sąd Apelacyjny oddalił ten wniosek, a postanowieniem z dnia 13 marca 2003 r. odrzucił, jako spóźniony, wniosek o doręczenie wyroku Sądu Apelacyjnego z uzasadnieniem.
Powyższe postanowienie zaskarżył zażaleniem wnioskodawca i zarzucając naruszenie art. 5 i 168 § 1 kpc, domagał się jego uchylenia i zasądzenia kosztów postępowania zażaleniowego. W uzasadnieniu podniósł, że pouczenie zawarte w zawiadomieniu o terminie rozprawy było błędne, zawierając treść odnoszącą się do postępowania pierwszoinstancyjnego, nieadekwatną do postępowania apelacyjnego, co przyznał Sąd Apelacyjny.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Przede wszystkim należało rozważyć dopuszczalność zażalenia w tej sprawie, a więc przesądzić czy postanowienie Sądu Apelacyjnego w przedmiocie odrzucenia wniosku strony o doręczenie odpisu wyroku z uzasadnieniem w celu ewentualnego wniesienia kasacji jest postanowieniem kończącym postępowanie w sprawie po myśli art. 393[18] § 2(1) kpc.
Stosownie do art. 393[4](2) kpc kasację wnosi się do sądu, który wydał zaskarżony wyrok lub postanowienie, w terminie miesięcznym od dnia doręczenia orzeczenia stronie skarżącej. Powyższe oznacza, że strona, która nie złożyła w terminie określonym w art. 387 § 3 kpc wniosku o doręczenie odpisu wyroku z uzasadnieniem celem ewentualnego złożenia kasacji, nie może skutecznie wnieść kasacji. W orzecznictwie Sądu Najwyższego stanowisko to nie jest kwestionowane. W postanowieniu z dnia 8 grudnia 1999 r. II CKU 162/97 (Prokuratura i Prawo - dodatek 2000/6 poz. 30) wskazano, że w sprawach, w których sąd drugiej instancji doręcza orzeczenie z uzasadnieniem na żądanie strony (uczestników postępowania), kasacja przysługuje tylko tej stronie (uczestnikowi postępowania), która wystąpiła ze stosownym wnioskiem. Oznacza to, że termin miesięczny przewidziany w art. 393[4] kpc liczony jest od doręczenia orzeczenia dokonanego zgodnie z wymaganiami art. 387 § 3 kpc. Tak więc tylko w sytuacji, gdy strona (uczestnik postępowania) w terminie tygodniowym od ogłoszenia sentencji zażądała doręczenia jej orzeczenia z uzasadnieniem, spełnione zostaje wstępne wymaganie dla powstania możliwości wniesienia kasacji. W przeciwnym razie, tzn. w sytuacji, gdy strona (uczestnik postępowania) z żądaniem takim nie wystąpiła lub uczyniła to po upływie tygodniowego terminu przewidzianego w art. 387 § 3 kpc, miesięczny termin do wniesienia kasacji w ogóle nie może rozpocząć biegu, wobec czego niemożliwe jest wniesienie kasacji. Podobne stanowisko zajęto w postanowieniu z dnia 30 stycznia 1998 r. III CKU 106/97 (Prokuratura i Prawo - dodatek 1998/6 poz. 30), stwierdzając, że regulację zawartą w art. 393[4] kpc należy rozumieć w ten sposób, iż termin miesięczny liczony jest od doręczenia orzeczenia dokonanego w sposób prawidłowy, tj. zgodnie z wymaganiami przewidzianymi w art. 387 § 3 kpc. To z kolei oznacza, że tylko wtedy, gdy strona zażądała w terminie tygodniowym doręczenia jej orzeczenia wraz z jego uzasadnieniem, można mówić, iż spełnione zostało wstępne wymaganie dla powstania możliwości wniesienia kasacji. Natomiast gdy z takim żądaniem nie wystąpiła bądź też występując z nim przekroczyła siedmiodniowy termin do zgłoszenia żądania doręczenia orzeczenia wraz z uzasadnieniem (art. 387 § 3 kpc), miesięczny termin, przewidziany w tym przepisie w ogóle nie może rozpocząć swojego biegu, a tym samym niemożliwe jest wniesienie kasacji, albowiem kasacja taka jest niedopuszczalna - art. 393[5](3) kpc. Analogicznie w postanowieniu z dnia 11 grudnia 1996 r. I PKN 45/96 (OSNAPiUS 1997/14 poz. 254), stwierdzono, że przewidziany w art. 393[4] kpc miesięczny termin do wniesienia kasacji należy liczyć od dokonanego w sposób prawidłowy doręczenia orzeczenia. Jeżeli strona nie zażądała w terminie tygodniowym od ogłoszenia sentencji doręczenia jej orzeczenia z uzasadnieniem, kasacja jest niedopuszczalna. Warto wreszcie wskazać, że w postanowieniu z dnia 12 września 2001 r. I PZ 59/2001 (OSNP 2003/17 poz. 416) wyrażono trafny pogląd, że na podstawie art. 9 kpc strona ma prawo otrzymać w każdym czasie odpis wyroku z uzasadnieniem, niezależnie od uprawnienia otrzymania wyroku z uzasadnieniem sporządzonym na jej żądanie zgłoszone w terminie określonym w art. 328 § 1 lub art. 387 § 3 kpc. Doręczenie odpisu wyroku z uzasadnieniem na podstawie art. 9 kpc nie otwiera drogi do wniesienia apelacji lub kasacji. Z tych przykładowo przytoczonych stanowisk wynika więc niewątpliwie, że postanowienie odrzucające wniosek strony o doręczenie jej odpisu wyroku z uzasadnieniem celem ewentualnego wywiedzenia kasacji, uniemożliwia złożenie kasacji, a więc kończy postępowanie w sprawie w rozumieniu powołanego wyżej przepisu.
Przechodząc do merytorycznej zasadności zażalenia należy zauważyć, że nie jest wątpliwe, iż zawiadomienie o terminie wyznaczonej rozprawy apelacyjnej zostało doręczone wnioskodawcy w dniu 28 października 2002 r. Zawierało ono pouczenie, że "niestawiennictwo stron w zasadzie nie tamuje rozpoznania sprawy", "w razie niestawiennictwa pozwanego sąd może wydać wyrok zaoczny, a w razie niestawiennictwa powoda, który nie żąda rozpoznania sprawy w jego nieobecności - zawiesić postępowanie". Nie jest też wątpliwe, że w dniach od 9 do 19 grudnia 2002 r. wnioskodawca przebywał w szpitalu. Przedstawione okoliczności, w tym zwłaszcza niewłaściwe, a nadto w części niezrozumiałe pouczenie, dają podstawę do stwierdzenia, że nie zawiadamiając Sądu o przeszkodzie w stawieniu się na rozprawie apelacyjnej i nie składając wniosku o jej odroczenie, wnioskodawca mógł działać w uzasadnionym przekonaniu, że rozprawa się nie odbędzie, zaś uchybiając terminowi do złożenia wniosku w przedmiocie doręczenia odpisu wyroku z uzasadnieniem, dostatecznie uprawdopodobnił okoliczności uzasadniające wniosek (art. 168 § 1 kpc), w tym brak zawinienia.
Z tych względów zaskarżone postanowienie, odrzucające wniosek o doręczenie odpisu wyroku z uzasadnieniem, jako nietrafne, podlega zmianie poprzez jego uchylenie, o czym orzeczono na podstawie art. 386 § 1 w związku z art. 393[19] kpc.
O kosztach orzeczono na podstawie art. 98 kpc uwzględniając taryfowe wynagrodzenie pełnomocnika wnioskodawczyni.
Zdanie odrębne SSN Krystyny Bednarczyk do postanowienia
w sprawie II UZ 36/2003
Nie zgadzam się z postanowieniem z dnia 17 lipca 2003 r., którym w uwzględnieniu zażalenia wnioskodawcy uchylono postanowienie Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 13 marca 2003 r., odmawiające doręczenia wyroku Sądu drugiej instancji wobec niezachowania terminu i wydania postanowienia oddalającego wniosek o przywrócenie terminu do zgłoszenia żądania doręczenia wyroku. Moim zdaniem nie przysługuje zażalenie na takie postanowienie, gdyż postanowienia wydawane przez sąd drugiej instancji po wydaniu wyroku, czy też po wydaniu postanowienia w przedmiocie odrzucenia pozwu lub umorzenia postępowania, poza postanowieniem odrzucającym kasację, nie podlegają zaskarżeniu w drodze zażalenia.
Przed nowelizacją dokonaną ustawą z dnia 24 maja 2000 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego, ustawy o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów, ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych oraz ustawy o komornikach sądowych i egzekucji (Dz. U. 2000 r. Nr 48 poz. 554) przepis art. 393[18](4) kpc miał brzmienie następujące: zażalenie do Sądu Najwyższego przysługuje tylko na postanowienie sądu drugiej instancji odrzucające kasację. Od innych postanowień nie przysługiwało zażalenie, natomiast postanowienia kończące postępowanie w drugiej instancji podlegały zaskarżeniu kasacją na podstawie art. 392 § 1(5) kpc. Przy spełnieniu określonych warunków kasacja przysługiwała od wszystkich postanowień kończących postępowanie drugoinstancyjne, w tym postanowień w przedmiocie odrzucenia apelacji lub zażalenia. Natomiast postanowienia wydawane przez sąd drugiej instancji w postępowaniu międzyinstancyjnym, od wydania orzeczenia kończącego postępowanie do przedstawienia akt z kasacją lub odrzucenia kasacji, nie mogły być zaskarżone ani zażaleniem ani kasacją nawet gdyby uznało się je za kończące postępowanie. Na gruncie poprzedniej regulacji postanowienia takie nie były zaskarżalne, gdyż dopuszczalne było zażalenie tylko od postanowienia odrzucającego kasację. Zmiana wprowadzona powołaną ustawą w żadnym stopniu nie rozszerzyła zakresu dopuszczalności zaskarżania orzeczeń sądu drugiej instancji, lecz zakres ten zawęziła. Zacytowany przepis pozostał w niezmienionym brzmieniu jako art. 393[18] § 1 i nie dopuszcza on nadal zaskarżania postanowień wydawanych w postępowaniu międzyinstancyjnym. Zachowana została dopuszczalność zażalenia tylko na postanowienie odrzucające kasację, co oznacza niedopuszczalność zaskarżenia zażaleniem innych postanowień międzyinstancyjnych.
Dodany przepis art. 393[18] § 2 przewiduje zażalenie na postanowienia sądu drugiej instancji takie, które poprzednio mogły być zaskarżone kasacją, a obecnie zostały z kasacji wyłączone. Zakres zaskarżenia został w stosunku do poprzedniego stanu prawnego zawężony do postanowień wydawanych przez sąd drugiej instancji samodzielnie, a nie w wyniku rozpoznania środka odwoławczego. Regulacja ta została wprowadzona po to, aby postępowanie nie mogło zakończyć się postanowieniem wydanym tylko w jednej instancji (na przykład odrzuceniem przez sąd drugiej instancji przedstawionej mu do rozpoznania apelacji). Z treści art. 393[18] § 2 wynika, że zażalenie przysługuje na postanowienie kończące postępowanie w drugiej instancji, natomiast przepis ten nie obejmuje postanowień, które mogłyby kończyć postępowanie toczące się po wydaniu końcowego orzeczenia przez sąd drugiej instancji. Gdyby wprowadzał on możliwość zażalenia na takie postanowienia, regulacja zawarta w art. 393[18] § 1 kpc byłaby zbędna. Postanowienie odrzucające kasację z całą pewnością kończy postępowanie, zatem byłoby ono zaskarżalne w drodze zażalenia na podstawie art. 393[18] § 2 kpc, gdyby przepis ten obejmował postanowienia międzyinstancyjne.
Ograniczenie w art. 393[18] § 1 kpc dopuszczalności zażalenia tylko do postanowień odrzucających kasację wynika także z tego, że inne postanowienia wydawane w postępowaniu międzyinstancyjnym nie kończą tego postępowania. Wprawdzie uchybienie terminu do złożenia wniosku o doręczenie orzeczenia z uzasadnieniem w trybie art. 387 § 3 kpc oraz uchybienie terminu przewidzianego do wniesienia kasacji w art. 393[4] § 1(6) kpc zamyka drogę do wniesienia kasacji, jednak postanowienie odmawiające przywrócenia tych terminów nie jest uznawane za kończące postępowanie i nie podlega zaskarżeniu zażaleniem. W tym zakresie Sąd Najwyższy po początkowych rozbieżnościach prezentuje jednolite stanowisko. Postanowienie takie może podlegać rozpoznaniu w trybie art. 380 kpc przy rozpoznawaniu środka odwoławczego na orzeczenie podlegające zaskarżeniu. W postanowieniu wydanym w niniejszej sprawie stanowisko to zostało zaaprobowane i postanowienie odmawiające przywrócenia terminu do złożenia wniosku o doręczenie wyroku zostało rozpoznane przy rozpoznawaniu zażalenia na postanowienie odmawiające doręczenia wyroku, które zostało uznane za kończące postępowanie w sprawie. Ten ostatni pogląd uważam za błędny.
Moim zdaniem postanowienie odmawiające doręczenia wyroku sądu drugiej instancji nie kończy postępowania związanego z wniesieniem kasacji. Drogę do wniesienia kasacji zamyka brak wniosku o doręczenie orzeczenia w terminie określonym w art. 387 § 3 kpc a nie brak doręczenia orzeczenia. Doręczenie orzeczenia w załatwieniu spóźnionego wniosku nie otwiera drogi do wniesienia kasacji, która mogłaby być skutecznie wniesiona tylko po przywróceniu terminu do zgłoszenia wniosku. Uwzględnienie spóźnionego wniosku lub jego oddalenie ma te same skutki, jeżeli termin nie zostanie przywrócony. Uznanie postanowienia odmawiającego doręczenia orzeczenia za kończące postępowanie doprowadziłoby do takiej praktyki, że w przypadku doręczenia orzeczenia nie można wzruszyć postanowienia odmawiającego przywrócenia terminu, natomiast możliwość taka istnieje w przypadku odmowy doręczenia orzeczenia.
Postanowienie odmawiające doręczenia orzeczenia nie jest zaliczane do postanowień kończących postępowanie w sprawie. Wynika to z treści art. 394 § 1 kpc, który to przepis przewiduje zażalenie na wszystkie postanowienia kończące postępowanie oraz inne wymienione w jedenastu punktach postanowienia, które nie kończą postępowania. Na podstawie punktu 7 zażalenie przysługuje na postanowienie, którego przedmiotem jest odmowa uzasadnienia orzeczenia albo jego doręczenia. Nie byłoby takiego przepisu, gdyby postanowienie odmawiające doręczenia orzeczenia kończyło postępowanie w sprawie. Wprawdzie przepis dotyczy postanowień wydawanych przez sąd pierwszej instancji jednak nie ma powodów do stosowania innych kryteriów w stosunku do postanowień sądu drugiej instancji, gdyż żaden przepis nie daje takich podstaw.
Rozpoznanie przez Sąd Najwyższy zażalenia na postanowienie sądu drugiej instancji odmawiające doręczenia orzeczenia z uzasadnieniem sankcjonuje nieprawidłową praktykę stosowaną przez niektóre sądy, polegającą na odmowie doręczenia uzasadnionego orzeczenia w sytuacji, gdy uzasadnienie jest sporządzane z urzędu i strona może w każdym czasie żądać jego doręczenia. Dopuszczalność zażalenia nie może być oczywiście uzależniona od jego zasadności i gdyby zarzuty podniesione w zażaleniu okazały się bezzasadne, zażalenie podlegałoby oddaleniu. Takie rozstrzygnięcie oznaczałoby, że postanowienie odmawiające doręczenia orzeczenia z uzasadnieniem jest prawidłowe. W rzeczywistości postanowienie jest wadliwe, gdyż nie ma podstaw do jego wydania. Przepis art. 387 § 3 kpc określa jedynie termin, w którym strona może żądać doręczenia orzeczenia natomiast nie przewiduje żadnych skutków w przypadku niedotrzymania tego terminu. Nie ma regulacji analogicznej, do zawartej w art. 328 § 1 kpc - "żądanie spóźnione sąd odrzuci na posiedzeniu niejawnym" - nie ma także przepisu o odmowie uwzględnienia spóźnionego żądania. Skutki spóźnionego żądania wynikają z treści art. 393[4] § 1 kpc określającego termin do wniesienia kasacji. Biegnie on od doręczenia orzeczenia, którego zażądano w terminie określonym w art. 387 § 3 kpc. Uchybienie tego ostatniego terminu zamyka drogę do wniesienia kasacji, nie jest natomiast przeszkodą do doręczenia orzeczenia z uzasadnieniem.
Przyjęcie odmiennego poglądu spowodowałoby nieprzewidziane przepisami komplikacje. Zgodnie z art. 9 kpc strony mogą żądać w każdym czasie odpisów z akt, w tym odpisu orzeczenia sądu drugiej instancji z uzasadnieniem. Ani ten przepis, ani przepisy art. 328 § 1 i 387 § 3 kpc nie wymagają wskazania przez strony celu swego żądania, a sąd nie jest uprawniony do zobowiązania do tego strony, gdyż nie jest to brak wymagający uzupełnienia. W przypadku zażądania przez stronę wygrywającą proces odpisu orzeczenia z uzasadnieniem po upływie terminu określonego w art. 387 § 3 kpc, żądanie zostałoby uwzględnione. Zgłoszone w tym samym terminie żądanie strony przeciwnej zostałoby uznane za spóźnione i nastąpiłaby odmowa doręczenia orzeczenia. Naruszałoby to zasadę równości stron w procesie. Nie można przyjąć, że strona mająca interes prawny w zaskarżeniu orzeczenia nie ma w ogóle prawa do otrzymania jego odpisu. Powstaje zatem pytanie kiedy skutecznie może żądać doręczenia. Przepisy nie dają odpowiedzi na to pytanie, zatem praktyka w tym zakresie byłaby dowolna, co naruszałoby przepis art. 9 kpc. Trzeba przyjąć, że sąd drugiej instancji ma obowiązek doręczenia stronie odpisu orzeczenia z uzasadnieniem niezależnie od tego, w jakim terminie strona tego zażąda. Odmowa doręczenia orzeczenia jest nieprawidłowością, chociaż nieprawidłowości i błędy mogą się zdarzyć nawet wówczas, gdy żądanie zostanie zgłoszone w terminie określonym w art. 387 § 3 kpc. Jednakże błędne postanowienie w tym przedmiocie nie podlega zaskarżeniu zażaleniem. Zarzuty odnoszące się do tych błędów mogą być zgłoszone tylko w zażaleniu na postanowienie odrzucające kasację, zatem strona zamierzająca podnieść te zarzuty musi wnieść kasację. Wniesienie kasacji w przypadku odmowy doręczenia orzeczenia jest utrudnione, nie jest jednak niemożliwe. Analogiczna sytuacja występuje wówczas, gdy sąd pierwszej instancji bezpodstawnie odmawia doręczenia sentencji orzeczenia stronie, której upłynął termin do żądania sporządzenia uzasadnienia. Zaskarżenie orzeczenia jest utrudnione, skoro strona nie wie jakie roszczenia zostały uwzględnione a jakie oddalone, jednak musi ona pokonać te trudności, jeżeli chce zaskarżyć orzeczenie. W obu sytuacjach wadliwe postanowienia nie kończą postępowania w sprawie. Na postanowienie sądu drugiej instancji, które nie kończy postępowania w sprawie, zażalenie nie przysługuje. W tej sprawie zażalenie powinno zostać odrzucone na podstawie art. 370 kpc w związku z art. 397 § 2 i 393[18] § 3 jako niedopuszczalne.
KANCELARIE PRAWNE
Adwokat + Radca Prawny + Notariusz + Doradca Podatkowy
tel. 503-300-503
Postanowienie Sądu Najwyższego - Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych
z dnia 7 stycznia 2003 r.
I PZ 104/2002
Złożenie wniosku o doręczenie odpisu wyroku sądu drugiej instancji w terminie tygodniowym od ogłoszenia jego sentencji nie oznacza spełnienia przesłanki dopuszczalności kasacji (art. 393[4] § 1(1) w związku z art. 387 § 3 kpc), jeżeli wniosek nie dotyczy doręczenia wyroku z uzasadnieniem i brak podstaw do uznania, że został złożony w celu wszczęcia procedury zaskarżenia wyroku kasacją (art. 130 § 1 zdanie drugie kpc). Jest to wówczas wniosek o doręczenie stronie odpisu sentencji wyroku złożony na podstawie art. 9 kpc.
Uzasadnienie
Postanowieniem z dnia 15 maja 2002 r. (...) Sąd Okręgowy - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Olsztynie odrzucił kasację powoda Zbigniewa Z. od wyroku tego Sądu z dnia 31 grudnia 2001 r., zmieniającego częściowo wyrok Sądu Rejonowego - Sądu Pracy w Olsztynie z dnia 18 maja 2001 r. (...), w sprawie o przywrócenie do pracy i inne roszczenia przeciwko Spółdzielni Mieszkaniowej "P." w O. Sąd Okręgowy stwierdził, że kasacja jest niedopuszczalna, gdyż powód nie złożył skutecznie wniosku o doręczenie odpisu wyroku Sądu drugiej instancji z uzasadnieniem.
Na postanowienie to powód wniósł zażalenie, w którym wywiódł w szczególności, że jego wniosek z dnia 7 stycznia 2002 r. został złożony w celu wniesienia kasacji, choć nie określił w nim, że wnosi o doręczenie wyroku z uzasadnieniem. Powód jako osoba "nie zajmująca się profesjonalnie prawem miał prawo nie zdawać sobie sprawy ze znaczenia określenia we wniosku, iż jego intencją jest wywołanie doręczenia wyroku z uzasadnieniem".
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Dokładnie postępowanie w zakresie czynności, których dotyczy rozpatrywane zażalenie przebiegało w ten sposób, że w dniu 31 grudnia 2001 r., po przeprowadzeniu rozprawy, zapadł wyrok Sądu drugiej instancji. Powoda w tym czasie reprezentował pełnomocnik - adwokat Andrzej D. (wnoszący w jego imieniu rozpatrywane zażalenie), który na tej rozprawie był nieobecny (był obecny na poprzedniej rozprawie w dniu 13 grudnia 2001 r.). Powód wyraźnie oświadczył, że zgadza się na przeprowadzenie rozprawy w dniu 31 grudnia 2001 r. pod nieobecność jego pełnomocnika. W dniu 7 stycznia 2002 r. powód osobiście złożył pismo z dnia 4 stycznia 2002 r. o następującej treści: "uprzejmie proszę o doręczenie wyroku ogłoszonego przez wysoki sąd w dniu 31 grudnia 2001 r. w sprawie przeciwko Spółdzielni Mieszkaniowej P. w O.". Na piśmie tym znajduje się zarządzenie: "doręczyć odpis sentencji wyroku - zgodnie z wnioskiem". Równocześnie w dniu 7 stycznia 2002 r. powód złożył wniosek o uzupełnienie wyroku Sądu drugiej instancji, który został oddalony po przeprowadzeniu rozprawy w dniu 14 lutego 2002 r. Odpis sentencji wyroku Sądu Okręgowego został doręczony osobiście powodowi w dniu 28 lutego 2002 r. Wówczas złożył on (4 marca 2002 r.) pismo o następującej treści "w dniu 28 lutego 2002 r. otrzymałem kopię wyroku Sądu Okręgowego w Olsztynie, ogłoszonego w dniu 31 grudnia 2001 r.; do wyroku nie jest załączone uzasadnienie, o które prosiłem w piśmie z 4 stycznia 2002 r.; proszę o uzupełnienie tego dokumentu, który jest niezbędny do wniesienia kasacji wyroku". Na piśmie tym znajduje się zarządzenie: "poinformować, że podanie z dnia 4 stycznia 2002 r. nie zawiera wniosku o doręczenie odpisu wyroku z uzasadnieniem". Kolejnym pismem z dnia 11 marca 2002 r. powód wniósł o przywrócenie terminu do złożenia wniosku o doręczenie uzasadnienia wyroku. Po przeprowadzeniu w dniu 21 marca 2002 r. rozprawy w przedmiocie tego wniosku, postanowieniem z tej daty Sąd Okręgowy wniosek oddalił. W dniu 27 marca 2002 r. powód złożył wniosek o doręczenie uzasadnienia tego postanowienia, który Sąd Okręgowy oddalił na posiedzeniu niejawnym w dniu 28 marca 2002 r. Odpis wyroku Sądu drugiej instancji został doręczony pełnomocnikowi powoda (na kolejny wniosek z dnia 29 marca 2002 r.) w dniu 28 kwietnia 2002 r. Powód w dniu 19 kwietnia 2002 r. złożył jeszcze zażalenie na postanowienie o odmowie przywrócenia terminu, które Sąd Okręgowy odrzucił postanowieniem z dnia 7 maja 2002 r. Natomiast w imieniu powoda jego pełnomocnik w dniu 13 maja 2002 r. wniósł kasację, którą Sąd Okręgowy odrzucił postanowieniem z dnia 15 maja 2002 r., zaskarżonym przez rozpatrywane zażalenie.
Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem warunkiem skutecznego wniesienia kasacji jest uprzednie otrzymanie przez stronę odpisu wyroku sądu drugiej instancji, po złożeniu wniosku w tym przedmiocie zgodnie z art. 387 § 3 kpc. W myśl art. 393[4] § 1(1) kpc kasację wnosi się bowiem do sądu, który wydał zaskarżony wyrok, w terminie miesięcznym od dnia doręczenia orzeczenia stronie skarżącej. Stosownie zaś do art. 387 § 3 kpc orzeczenie z uzasadnieniem doręcza się stronie, która w terminie tygodniowym od ogłoszenia sentencji zażądała jego doręczenia. Regulację art. 393[4] kpc należy więc rozumieć w ten sposób, iż termin miesięczny liczony jest od doręczenia orzeczenia dokonanego w sposób prawidłowy, tj. zgodnie z wymaganiami przewidzianymi w art. 387 § 2 kpc. To z kolei oznacza, że tylko wtedy, gdy strona zażądała w terminie tygodniowym doręczenia jej orzeczenia wraz z jego uzasadnieniem, można mówić, iż spełnione zostało wstępne wymaganie dla powstania możliwości wniesienia kasacji. Natomiast, gdy z takim żądaniem nie wystąpiła, bądź też występując z nim przekroczyła siedmiodniowy termin do zgłoszenia żądania doręczenia orzeczenia wraz z uzasadnieniem (art. 387 § 3 kpc), miesięczny termin, przewidziany w art. 393[4] kpc, w ogóle nie może rozpocząć biegu, a tym samym niemożliwe jest wniesienie kasacji (por. postanowienie z dnia 11 grudnia 1996 r. I PKN 45/96 OSNAPiUS 1997/14 poz. 254; postanowienie z dnia 7 lutego 1997 r. II UZ 25/96 OSNAPiUS 1998/3 poz. 103; postanowienie z dnia 2 czerwca 1997 r. I PKN 136/97 OSNAPiUS 1998/2 poz. 44; postanowienie z dnia 30 stycznia 1998 r. III CKU 106/97 Prokuratura i Prawo - dodatek 1998/6 poz. 30; postanowienie z dnia 19 kwietnia 1999 r. II CZ 23/99 OSNC 1999/11 poz. 195; postanowienie z dnia 10 marca 2000 r. IV CZ 18/2000 OSNC 2000/10 poz. 181; por. też wyrok z dnia 19 marca 1997 r. II CKN 31/97 OSP 1997/11 poz. 208 str. 554 i 556 z glosą A. Szumańskiego i glosą J. Kozaka; Przegląd Prawa Handlowego 1998/1 str. 35 z glosą M. Litwińskiej i postanowienie z dnia 26 kwietnia 2001 r. II CZ 146/2000 OSNC 2001/12 poz. 180; Przegląd Sądowy 2002/7-8 str. 202 z glosą A. Zielińskiego). Z tych względów, dla możliwości skutecznego wniesienia kasacji, tak ważna jest czynność złożenia wniosku o doręczenie wyroku sądu drugiej instancji z uzasadnieniem zgodnie z art. 387 § 3 kpc. Wniosek ten musi być bardzo precyzyjnie sformułowany, gdyż według art. 9 kpc strony mają prawo otrzymywać odpisy z akt sprawy. Strona może więc w każdym czasie zwrócić się o doręczenie jej odpisu wyroku (samej sentencji lub z uzasadnieniem). Jednakże doręczenie sentencji wyroku bez jego uzasadnienia nie jest doręczeniem orzeczenia w rozumieniu art. 393[4] kpc (postanowienie z dnia 25 listopada 1997 r. I PZ 39/97 OSNAPiUS 1998/18 poz. 545). Z tych względów złożenie wniosku o doręczenie odpisu wyroku sądu drugiej instancji w terminie tygodniowym od jego ogłoszenia nie oznacza jeszcze, że strona o doręczenie odpisu wyroku z uzasadnieniem wnosi, w celu złożenia kasacji. Przepisy art. 387 § 2 i 3 kpc nie wymagają zresztą, aby wniosek o doręczenie wskazywał w jakim celu strona go składa. Niewątpliwie jednak przepisy te wymagają, aby wniosek ten dotyczył doręczenia orzeczenia z uzasadnieniem. Niewystarczające jest więc tylko zachowanie terminu z art. 387 § 3 kpc, ale konieczne jest także wskazanie, że stronie chodzi o doręczenie orzeczenia z uzasadnieniem (por. postanowienie z dnia 17 listopada 1998 r. II UKN 377/98 OSNAPiUS 1999/24 poz. 804).
Ma oczywiście do tego wniosku zastosowanie art. 130 § 1 zdanie drugie kpc, a więc w razie mylnego oznaczenia pisma lub innych oczywistych niedokładności nie ma przeszkód do nadania mu biegu i rozpoznania we właściwym trybie (por. postanowienie z dnia 5 września 2001 r. I CZ 110/2001 Biuletyn Sądu Najwyższego 2002/1 str. 57). A więc, gdyby z wniosku wynikało, że strona składa go w celu wniesienia kasacji, to należałoby jej doręczyć odpis wyroku z uzasadnieniem, choćby o to wyraźnie nie wnosiła. Nie jest też wykluczone, by wezwać stronę do uzupełnienia lub poprawienia pisma, gdyby nie mogło ono otrzymać właściwego biegu (art. 130 § 1 zdanie pierwsze kpc). Nie ma jednak podstaw do dokonania tych czynności, gdy wniosek o doręczenie wyroku jest jednoznaczny w swojej treści, w tym zwłaszcza nie wskazuje, że strona składa go w celu wniesienia kasacji i nie stwierdza wyraźnie, że dotyczy doręczenia orzeczenia z uzasadnieniem. Inaczej mówiąc, z samego faktu, że wniosek został złożony w terminie z art. 387 § 3 kpc, nie wynika jeszcze, iż jest to wniosek o doręczenie wyroku z uzasadnieniem w celu rozważenia wszczęcia procedury zaskarżenia wyroku kasacją. Bez spełnienia tych warunków jest to wniosek o doręczenie stronie odpisu sentencji wyroku złożony na podstawie art. 9 kpc. Tak w niniejszej sprawie został potraktowany wniosek powoda z dnia 7 stycznia 2002 r. i była to słuszna ocena. Niezasadne jest bowiem twierdzenie powoda, że jego intencja była widoczna. Wręcz odwrotnie, zacytowana powyżej treść wniosku w żadnym zakresie na taki cel nie wskazuje. Z żadnych też czynności powoda dokonanych wcześniej lub równocześnie taki zamiar nie wynikał. Dopiero w późniejszym czasie powód uzewnętrznił swój zamiar, ale już po upływie terminu z art. 387 § 3 kpc.
Nie jest też zasadny przedstawiony w zażaleniu argument o zbyt formalistycznym stanowisku Sądu drugiej instancji, gdyż powód "nie zajmuje się profesjonalnie prawem". Przede wszystkim w tym zakresie należy stwierdzić, że kwestia ta mogłaby być rozważana tylko przy ocenie zasadności wniosku o przywrócenie terminu z art. 387 § 3 kpc. Wniosek taki został złożony i oddalony przez Sąd drugiej instancji. Prawidłowość uznania tego wniosku za bezzasadny mogłaby być przedmiotem rozpoznania przez Sąd Najwyższy (por. postanowienie z dnia 21 listopada 2001 r. I CZ 165/2001 OSNC 2002/7-8 poz. 102), gdyby zgodnie z art. 380 kpc w rozpatrywanym zażaleniu został złożony wniosek o rozpoznanie także tego, niezaskarżalnego postanowienia Sądu drugiej instancji. W rozpoznawanym zażaleniu wniosku z art. 380 kpc nie przedstawiono, a więc Sąd Najwyższy nie ma podstaw do oceny zasadności odmowy przywrócenia terminu. Należy też zauważyć, że merytorycznie argumentacja powoda nie jest zasadna, gdyż w momencie składania wniosku o doręczenie odpisu wyroku Sądu drugiej instancji był on reprezentowany przez fachowego pełnomocnika. Wiedza i doświadczenie zawodowe pełnomocnika (a nie powoda) są więc decydujące dla oceny spełnienia przesłanek z art. 387 § 3 kpc i ewentualnego usprawiedliwienia przekroczenia terminu (por. wyrok z dnia 11 kwietnia 2000 r. I PKN 583/99 OSNAPiUS 2001/18 poz. 555).
Z tych względów zażalenie podlegało oddaleniu na podstawie art. 385 w związku z art. 393[18] § 3 i art. 397 § 2 kpc.
KANCELARIE PRAWNE
Adwokat + Radca Prawny + Notariusz + Doradca Podatkowy
tel. 503-300-503
Postanowienie Sądu Najwyższego - Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
z dnia 24 czerwca 2002 r.
I PZ 55/2002
Termin dokonania czynności procesowej w formie pisma procesowego (art. 125 § 1 kpc) jest zachowany wówczas, gdy pismo zostało przed upływem terminu wniesione do właściwego sądu, co oznacza zarówno złożenie pisma w biurze podawczym sądu, jak i w jakimkolwiek jego wydziale, nawet niewłaściwym do podjęcia dalszych czynności sądowych.
Uzasadnienie
Zaskarżonym postanowieniem Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Łodzi odrzucił kasację powódki Wiesławy K. od wyroku tegoż Sądu z 20 grudnia 2001 r.
W uzasadnieniu postanowienia o odrzuceniu kasacji Sąd Okręgowy podniósł, że zgodnie z art. 393[4] § 1 kpc, kasację wnosi się do sądu, który wydał zaskarżony wyrok lub postanowienie, w terminie miesięcznym od dnia doręczenia orzeczenia stronie skarżącej, a zgodnie z art. 387 § 3 kpc, orzeczenie z uzasadnieniem doręcza się stronie, która w terminie tygodniowym od ogłoszenia sentencji zażądała doręczenia. Termin miesięczny z art. 393[4] § 1 kpc liczony jest od doręczenia orzeczenia dokonanego w sposób prawidłowy - zgodny z wymogami art. 387 § 3 kpc, co oznacza, że tylko wtedy, gdy strona zażądała w terminie tygodniowym doręczenia jej orzeczenia wraz z uzasadnieniem, spełnione jest wstępne wymaganie dla powstania możliwości wniesienia kasacji (inaczej mówiąc - otwiera się możliwość wniesienia kasacji).
Sąd Okręgowy ustalił, że zaskarżony kasacją wyrok został ogłoszony 20 grudnia 2001 r. Powódka złożyła wniosek o doręczenie jej tego wyroku z uzasadnieniem 28 grudnia 2001 r. W tym dniu wniosek wpłynął do Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Łodzi, co wynika z daty wpływu wniosku do VII Wydziału Pracy Sądu Okręgowego, potwierdzonej pieczęcią Wydziału i podpisem pracownika sekretariatu. Wniosek został złożony do Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w kopercie, na której widnieje jedynie adres Sądu Okręgowego przy ul. Kościuszki (gdzie mieści się VII Wydział Pracy) i pieczęć firmowa "Sąd Okręgowy w Łodzi X Wydział Gospodarczy" z adresem przy Pl. Dąbrowskiego (gdzie mieści się ten Wydział) i telefonem. Wniosek powódki znajdował się w kopercie, która nie została opatrzona pieczęcią biura podawczego Sądu Okręgowego i nie zawierała informacji o nadawcy pisma w osobie powódki, a jedynie pieczęć Sądu Okręgowego w Łodzi X Wydziału Gospodarczego.
Sąd Okręgowy wskazał, że zgodnie z art. 165 § 2 kpc, tylko oddanie pisma procesowego w polskim urzędzie pocztowym jest równoznaczne z wniesieniem go do sądu. We wszystkich innych przypadkach skutek wniesienia pisma do sądu następuje dopiero z datą złożenia go we właściwym sądzie. Skoro wniosek o doręczenie odpisu wyroku z uzasadnieniem nie został nadesłany do sądu za pośrednictwem poczty, to decydujące znaczenie dla ustalenia zachowania terminu ma data jego wpływu do Sądu Okręgowego w Łodzi VII Wydziału Pracy, a datą tą jest 28 grudnia 2001 r.
Biorąc pod rozwagę powyższe okoliczności oraz przepisy prawa procesowego, Sąd Okręgowy ocenił, że powódka złożyła wniosek o doręczenie wyroku z uzasadnieniem z przekroczeniem siedmiodniowego terminu określonego w art. 387 § 3 kpc. Z tego powodu miesięczny termin do wniesienia kasacji, przewidziany w art. 393[4] § 1 kpc, nie mógł rozpocząć biegu, co oznacza, że kasacja jako niedopuszczalna podlegała odrzuceniu na podstawie art. 393[5] kpc (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 19 kwietnia 1999 r. II CZ 23/99 OSNC 1999/11 poz. 195).
Zażalenie na powyższe postanowienie wniosła powódka, zarzucając zaskarżonemu orzeczeniu błędną wykładnię art. 165 § 2 kpc i wnosząc o jego uchylenie oraz nadanie biegu wniesionej kasacji.
W uzasadnieniu zażalenia podniosła, że powołanie się przez Sąd Okręgowy na treść art. 165 § 2 kpc nie może oznaczać, że jej wniosek o doręczenie odpisu wyroku z 20 grudnia 2001 r. z uzasadnieniem został złożony po terminie. Wniosek taki znalazł się w Sądzie Okręgowym w Łodzi 27 grudnia 2001 r., tyle że w X Wydziale Gospodarczym. Następnego dnia - 28 grudnia 2001 r. - został przekazany do VII Wydziału Pracy. Oba Wydziały stanowią jednostki organizacyjne tego samego Sądu Okręgowego, a obszary ich funkcjonalnej właściwości wynikają jedynie z wewnętrznego podziału czynności. Do takiej sytuacji nie może mieć zastosowania Uchwała Połączonych Izb Cywilnej i Administracyjnej oraz Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Najwyższego z dnia 28 listopada 1987 r. III CZP 33/87 OSNCP 1988/6 poz. 73, które odnosi się do mylnego oznaczenia sądu, ponieważ w rozpoznawanej sprawie ani nie wystąpiło mylne oznaczenie sądu, ani też mylne skierowanie wniosku do innego sądu.
W odpowiedzi na zażalenie strona pozwana wniosła o jego oddalenie, podnosząc, że powódka nie złożyła wniosku o doręczenie wyroku z uzasadnieniem w biurze podawczym Sądu Okręgowego czy bezpośrednio w VII Wydziale Pracy, lecz w X Wydziale Gospodarczym, którego jest przewodniczącą, nie można zatem uznać, że termin został zachowany, wniosek nie znalazł się bowiem w X Wydziale Gospodarczym omyłkowo z winy sądu.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
W rozpoznawanej sprawie ustalenia i oceny wymaga czy czynność procesowa powódki w postaci złożenia wniosku o doręczenie wyroku sądu drugiej instancji z uzasadnieniem (art. 387 § 3 kpc) została podjęta w terminie, czy też jako podjęta po upływie terminu jest bezskuteczna (art. 167 kpc). Czynność procesowa polegająca na złożeniu wniosku o doręczenie orzeczenia z uzasadnieniem powinna być dokonana w formie pisma procesowego (art. 125 § 1 kpc), a jedynie w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych (art. 466 kpc) oraz w postępowaniu uproszczonym (art. 505[8] § 1 kpc) może być dokonana ustnie do protokołu. Powódka wybrała pisemną formę dokonania tej czynności. Pismo procesowe obejmujące czynność procesową strony składa się w sądzie, w którym czynność ta powinna być dokonana.
Pismo zawierające wniosek o doręczenie wyroku z uzasadnieniem wnosi się do sądu, który wydał zaskarżony wyrok, w terminie tygodniowym od ogłoszenia lub doręczenia stronie sentencji wyroku. Termin ten jest zachowany, gdy pismo zostało przed jego upływem wniesione do tego sądu, który wydał zaskarżone orzeczenie, lub nadane pod jego adresem w polskim urzędzie pocztowym. Jeżeli więc strona wniosła pismo wprost do sądu, termin jest zachowany nie tylko wtedy, gdy pismo trafiło przed jego upływem na biuro podawcze sądu albo do tego wydziału (jako wewnętrznej jednostki organizacyjnej) sądu, który powinien podjąć dalsze czynności sądowe, w szczególności przesłać stronie odpis orzeczenia z uzasadnieniem, ale także wtedy, gdy pismo trafiło do którejkolwiek z wewnętrznych jednostek organizacyjnych sądu, inaczej mówiąc - do któregokolwiek wydziału. Pismo powinno być bowiem wniesione do właściwego sądu, a nie do określonego wydziału tego sądu, który w zakresie swoich czynności - według wewnętrznego podziału czynności między wydziałami - powinien podjąć dalsze czynności.
Rację ma powódka, gdy podnosi w uzasadnieniu zażalenia, że do zaistniałej sytuacji procesowej nie ma zastosowania uchwała Połączonych Izb: Cywilnej i Administracyjnej oraz Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Najwyższego z dnia 28 listopada 1987 r. III CZP 33/87 OSNCP 1988/6 poz. 73, ponieważ kwestią wymagającą ustalenia nie jest to, do jakiego sądu wpłynęło (zostało wniesione, nadesłane) pismo powódki, lecz do jakiego wydziału tego samego sądu, i czy w związku z tym termin z art. 387 § 3 kpc został zachowany.
Kwestia ta nie została w wystarczający sposób wyjaśniona.
Sąd Okręgowy w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia przyjął - jak się wydaje - że pismo powódki wpłynęło do Sądu Okręgowego dopiero 28 grudnia 2001 r., to jest w dacie jego wpływu do VII Wydziału Pracy, mimo że jednocześnie ustalił, że zostało nadesłane do tego Wydziału (mieszczącego się przy ul. Kościuszki) z innego Wydziału tego samego Sądu, a mianowicie z X Wydziału Gospodarczego (mieszczącego się przy Pl. Dąbrowskiego). Może to oznaczać, że pismo wpłynęło do Sądu Okręgowego przed 28 grudnia 2001 r., chociaż nie do VII Wydziału Pracy, a do innego Wydziału. Wyjaśnienia wymaga więc, kiedy powódka złożyła pismo w X Wydziale Gospodarczym. Tych ustaleń Sąd Okręgowy nie dokonał.
Sama powódka twierdzi, w uzasadnieniu zażalenia, że uczyniła to 27 grudnia 2001 r., a ponadto, że X Wydział Gospodarczy przekazał 28 grudnia 2001 r. jej pismo do VII Wydziału Pracy. Strona pozwana w odpowiedzi na zażalenie zdaje się nie kwestionować tego faktu, stwierdzając jedynie, że skoro powódka złożyła pismo w X Wydziale Gospodarczym, którego jest przewodniczącą, a nie na biurze podawczym Sądu lub bezpośrednio w VII Wydziale Pracy, to nie można uznać, że termin został zachowany. Stanowisko strony pozwanej w tej kwestii nie jest uzasadnione. Jeżeli miałoby się okazać - po przeprowadzeniu stosownych ustaleń - że pismo powódki wpłynęło do X Wydziału Gospodarczego Sądu Okręgowego przed 28 grudnia 2001 r., wówczas należałoby przyjąć, że czynność procesowa została dokonana w terminie określonym w art. 387 § 3 kpc.
Mając powyższe na uwadze, Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji na podstawie art. 393[18] § 3 w związku z art. 397 § 2 i art. 386 § 4 kpc.
